Mavzu: Bolalarda yuz – jag’ sohasi patologiyalari, ularni yuzaga kelish sabablari, bemor bolalarni tarbiyalash Bolalarda og'iz bo'shlig'i shilliq qavatning mexanik ta'sirlardan jarohatlanishi , ko'pgina hollarda shikastlangan tishlarning o'tkir qirralari va ular og'ziga solib o'ynaydigan predmetlar ta'sirida kuzatiladi . Yangi tug'ilgan chaqaloqlarda bu xil jarohatlanish vaqtidan oldin yoki tug'ma o'sib chiqqan , ayniqsa pastki jag ' markaziy kurak tishlarining mexanik ta'sirida yuzaga kelishi mumkin . Bunday hollarda jarohat - yara tilning ostki yuzasida paydo boladi . Til ostki yuzasining jarohatlanishi bola ona kokragini so'rayotgan paytlarda aniqlanadi .
Bunday hollarda shilliq qavat jarohatini bartaraf etish uchun o'sib chiqqan tishlar olib tashlanadi . sorishi Bir yoshgacha bolgan bolalarning uzoq muddat uzun so'rg'ich natijasida qattiq tanglayning yumshoq tanglayga o'tish chegarasida shilinishlar ( eroziya ) vujudga kelishi mumkin . Bu xil shilinishlar yaxshi o'sayotgan , sog'lom bolalarda tezda o'tib ketadi . Ba'zi bir hollarda bolalar o'zlarini noxush his qilishlari , injiqlanib ona ko'kragini so'rmay qoyishlari mumkin . Og'iz bo'shlig'ining shilliq qavati ko'zdan kechirilganda ( ayniqsa , tanglay sohasida ) shilinish yoki yara hosil bo'lganining guvohi bolamiz . Bu belgilar
yuzasi kopchigan fibrinli karash bilan qoplangan va atrofi qizg'ish
hoshiya bilan o'ralgan bolsa , Bu hol ikkilamchi infeksiya ta'sirida
yallig'lanish jarayonining boshlanganligidan darak beradi .
Bunday vaziyatlarda shifokor muolajasi og'iz bo'shlig'ini ,
jarohat yuzasini shifobaxsh o`simliklardan ( shalfey , romashka ,
kalendula , achchiq damlangan choy va boshq . ) tayyorlangan
damlamalar bilan ( rezina ballonchalar yordamida ) tez - tez
yuvib turishdan iborat bo'ladi . Yuvilgan jarohat yuzasini shilliq
parda hujayra va to'qimalarining tiklanishiga yordam beruvchi
malhamlar ( na matak moyi , oblepixa moyi , vinilin , salkoseril ,
jalanxoe yog'i ) bilan moylash maqsadga muvofiq hisoblanadi .
Bolalarda odatda surunkali periodontit otkir periodontitdan
song yoki birlamchi surunkali periodontit sifatida pulpa
yallig'lanishi va nekrozi oqibatida , shu bilan birgalikda ayrim
hollarda uzoq davom etgan , periodont toqimasiga ta'sir
korsatuvchi mexanik mikrotravmalar ( baland qilib qo'yilgan
plomba , tishlar orasida qalam , ruchka va boshqa predmetlarni
tutib turish odati , noto'g'ri qoyilgan ortodontiya moslamalari va
x . k . ) natijasida yuzaga keladi . O'tkir mexanik kuchli travma
oqibatida pulpa toqimasining o'lishi ham vaqt o'tishi bilan
surunkali periodont yallig'lanishini yuzaga keltiradi .
Infeksiyali surunkali periodontitlar ko'pchilik hollarda birlamchi
surunkali periodont yallig'lanish sifatida kechadi . Surunkali
periodontitlarda sut tishlari ildiz kanallari mikrobiologik
tekshirilganda ( 4-8 yashar bolalarda ) 70 % Streptococcus
Salivarius , 23 % Stafilacoccus Albus topilgan .
Bolalar yoshida periodont , pulpa va tish qattiq toqimalarining
o'ziga xos anatomik , gistologik va fiziologik xususiyatlaridan
kelib chiqib , surunkali periodontitlar bir qator o'ziga xos klinik
xususiyatlar bilan kechadi :
1 ) Sut va shakllanmagan doimiy tishlarda surunkali periodontitlar unchalik chuqur bo'lmagan kariyes kovagi mavjud tishlarda pulpa bo'shlig'ining yopiq bolishi bilan kechadi ;
2 ) Sut tishlarida asosan periodontitning granulyatsiyalanuvchi turi koproq yuzaga keladi va ildizlarning patologik so'rilishi kuzatiladi ;
3 ) Yosh bolalarda kechadigan granulyatsiyalanuvchi surunkali periodontit mavjud tishlar atrofidagi milk toqimasida , katta yoshdagi o'smir bolalarga nisbatan deyarli barcha hollarda oqma yo'l borligi kuzatiladi ;
4 ) Kopchilik hollarda surunkali periodontit tish ildizlari bifurkatsiyasi sohasida suyak to'qimasining yemirilishiga olib keladi ;
5 ) Surunkali periodontitlarda pulpa nekrozi va o'suvchi soha toqimasining o'sishi shakllanmagan ildizlarning o'sishini to'xtashiga sabab bo'ladi ;
Surunkali kechadigan sut tishlari periodontiti yallig'lanish jarayonining va jadallik darajasiga qarab , uzoq muddat kechishi vaqtiga qarab har xil asoratlarga sabab bo'lishi mumkin .
1. Sut tishlari periodont toqimasidagi surunkali yallig'lanish
jarayoni doimiy tishlar kurtagida ohaklanish jarayoni yuz
bermasdan oldin shu kurtaklarni qamrab olib yallig'lanish
jarayoniga tortgan bo'lsa , mazkur doimiy tish kurtaklarining
o'lishi yuz beradi . Rentgen tasvirda tish kurtaklarini o'rab ,
ajratib turuvchi kortikal suyak plastinkasi erib ketganligi va tish
kurtagining mavjudmasligi aks etgan bo'ladi .
2. Bir qadar ohaklashgan doimiy tish follikulalarida uning
atrofidagi surunkali perikoronal yallig'lanish tish kurtaklaridagi
modda almashinuv va mineral almashinuv jarayonlarini buzishi
oqibatida mahalliy gipoplaziyaning har xil ko'rinishlari yuz beradi
. Shu bilan bir qatorda odontoblast hujayralar funksiyasi buzilsa
bunda tishlar shakli va rangi buzilishi kuzatiladi .
3. Doimiy tish kurtaklarining sut tishlarining surunkali
periodontiti tufayli nekrozga uchrashi oqibatida shakllanishi
to'xtaydi va sekvestrlarga ajralib parchalana boshlaydi . Sut
tishlari olib tashlansa , alveola bo'shlig'ining yiring bilan
to'lganligi va doimiy tish sekvestrlari mavjudligi aniqlanadi . Bunday tish oldirib tashlashdan boshqaga yaramaydi .
4. Sut tishlari periodontining surunkali granulyatsiyalanib
yallig'lanishi doimiy tish kurtagini ajratib turuvchi kortikal suyak
plastinkasini erta yemirilishiga va doimiy tishning muddatidan
oldin chiqishiga sabab bo'ladi . Bunday hol o'z navbatida juft –
juft bo'lib chiqish tartibini buzadi va tishlar qatori prikusining
deformatsiyasiga olib keladi . Bunday bar vaqt chiqqan tishlar
tezda kariyes jarayoniga uchraydi .
5. Sut tishlari periodontitidagi surunkali granulyatsiyalanuvchi
yallig'lanish jarayoni va muntazam ravishda yig'ilib turadigan
yiringli ekssudat doimiy tish kurtagini o'rnidan siljitishi , uning
holatini o'zgartirishi , o'z o'qi atrofida aylantirishi mumkin . Bu
esa keyinchalik shu tishning vaqtida chiqmasligiga , til yoki lunj
tomondan yorib chiqishiga sabab boladi .
