Мавзу: Болалар ва ўсмирлар жисмоний ривожланиш стандартларини ишлаб чиқиш

 
20-расм: Товон 
шаклини 
аниқлаш а-
бўйинча 
кенглиги, а+б-
товон кенглиги 
Олинган тасвир қуритилади ва товоннинг яссилигига Штритер усули 
билан баҳоланади. Бунда тасвирдаги товоннинг ички қавариқ нуқталаридан 
уринма ўтказилади. Бу уринманинг ўртасидан товоннинг ташқи томонига 
қараб перпендикуляр ўтказилади. (20-расм) Сўнг перпендикуляр ўтган товон 
бўйинчаси катталигини (а) перпендикулярнинг умумий (а+б) узунлигига 
нисбатининг фоиздаги кўрсаткичи ҳисоблаб топилади. Агар товон бўйинчаси 
50% гача бўлса - нормал; 50-60% -
 
яссилашган, 60% дан каттаси - ясси 
оёқлик деб баҳоланади. Бу усул осонлиги учун амалиётда кенг қўлланилади. 
Мушакларнинг ривожланганлиги мушак тўқималари ва уларнинг
таранглиги билан баҳоланади. Мушакларни ривожланганлиги куракларнинг 

---

ҳолати ва қориннинг шаклига ҳам қараб баҳоланади: мушаклар суст 
ривожланган бўлса, мушаклар релефи яққол
эмасдир, таранглиги суст 
бўлади, кураклар қанотсимон орқада қолувчи, қорин осилган бўлади. 
Мушаклар яхши ривожланган бўлса, мушаклар яққол релефга эга бўлади, 
таранг ва ҳажми катта бўлади, курак бурчаклари кўкрак қафасига тортилган 
бўлади, ортиқча кўтарилиб турмайди ва қорин тортилган бўлади. Мушаклар 
ортиқча ривожланган бўлса, релеф ўртача тарангликка эга бўлади. 
Куракларнинг бурчаклари бироз кўтарилиб туради. 
Мушакларнинг 
ривожланганлиги 
динамометрия 
усули 
билан 
баҳоланиб, уларга умумий баҳо баллар бўйича (1,2,3) берилади. 
Тери ости ёғ қатламлари ривожланиш даражаси, одамнинг семизлигига 
қараб турли даражада бўлиши мумкин.Тери ости ёғ қатламини нафақат 
ушлаб кўриб, уни сирғалувчи циркул ёрдамида ўлчаб кўриш мумкин. 
Сирғалувчи циркул 26 см узунликдаги металл миллиметрли линейкадан 
иборат бўлади. Унга перпендикуляр қилиб қисқич ўрнатилган. (21-расм) 
Тери ости ёғ қатламини киндик усти баландлигидаги қориннинг ён 
қисмида, 2-3 см ўнг тарафидан, кўкрак безларидан 2-3 см пастроқда ва 
кўкрак ости қисмларида ўлчанади. Чап қўл
ёрдамида ёғ қатлами чўзилиб 
сирғалувчи циркулнинг қисқичига секин қистирилади ва қалинлиги 
аниқланади. 
21-расм. Сирғалувчи циркул. 
Суякларнинг релефига қараб тери ости ёғ қатламининг ривожланиши 
ва унинг даражалари баҳоланади. Тери ости ёғ қатлами қалинлиги кам 
бўлганда (1-даража) елка ва қовурға суяклари бўртиб туради, тери бурмаси 
билинади. Ўрта даражада ёғ қатлами (2-даража) ривожланганда суяклар 
релефи бир оз сезиларли бўлиб, тери ости ёғ қатлами сезиларли даражада 
ривожланган бўлади. 
Тери ости ёғ катлами ривожланиши юқори бўлганда (семизлик 3-
даража) бола думбоқ бўлиб, суяклар релефи сезилмайди.Ёши ва жинсига 
қараб тери ости ёғ қатлами қалинлиги ҳар
 
хил бўлши ҳисобга олинади.