|
Маркетинг тушунчаси ва унинг моҳияти
Маркетинг муҳити
Бизнесни бошқаришда маркетингни роли
Маркетинг-микснинг мо
ҳ
ияти
Маркетинг
-
микс элементлари
Маркетинг элементларининг пайдо бўлиши XVII
асрнинг
урталарига
бориб
такалади.
Бу
давргача
товарларни
натурал
айирбошлашнинг
турли
шакллари
пайдо
булади, кейинчалик маркетинг фаолиятини
биринчи элементлари, яъни реклама, нарх,
сотиш кабиларни ривожланиши кузатилди.
1902
йилдан
бошлаб
АКШнинг
Мичиган,
Калифорния ва Иллинойс университетларида
маркетинг фани киритилиб, бу муаммолар
буйича маърузалар укитила бошлади.
И.К.Беляевский
• “Маркетинг – бу
бозорни
ўрганиш ва
тартибга
солиш,
бош
қ
ариш
тизимидир”.
Жан-Жак Ламбен
“Маркетинг ташкилотлар ва
кишиларни хохиш ва
эхтиёжини товарлар ва
хизматларни эркин
ракобатли айирбошлашни
таъминлаш йули оркали
кондиришга йуналтирилган
ижтимоий жараёндир”
Демак, маркетинг – бу бозорни ўрганиш, у ор
қ
али истеъмолчиларга
таъсир этишдан иборатдир.
(
ингл
.
marketing
—
сотиш
,
бозорда савдо қилиш
) —
бу
харидорлар
учун
қийматликларни
яратиш
,
тақдим қилиш
ва
етказиш
жараёнлари йиғиндиси ҳамда
ташкилий
функцияси
,
шунингдек
,
улар
билан
корхона учун фойдали ўзаро
алоқаларни бошқариш
ЭСКИЧА қараш
:
Сотиш –
“
Айтиш ва сотиш”
ЯНГИЧА қараш
:
“
Харидор
эҳтиёжини
қондириш”
Харидорлар
Сотувчи
Маҳсулот
Тўлов
Фирма томонидан узи ишлаб чикарадиган маҳсулотнинг
ҳақиқий ва потенциал истеъмолчилари эҳтиёжларини
тадқиқ
қилиш
,
таҳлил қилиш ва баҳолаш
.
Фирма томонидан
янги товарлар ва хизматларнинг
маркетинг таъминотини
ишлаб чиқиш
.
Фирма таянаётган ёки таянадиган
бозорлар ҳолати ва
ривожланишини таҳлил қилиш
,
баҳолаш ва прогноз
қилиш, шу жумладан рақобатчилар фаолиятини
тадқиқ
қилиш
.
Фирманинг
ассортимент сиёсатини
шакллантириш
.
Фирманинг
нарҳ сиёсатини
ишлаб чиқиш
.
Фирма бозордаги
иштироки стратегияси ва тактикасини
шакллантириши
Фирма
маҳсулотлари ва хизматларини сотиш
.
Маркетинг
коммуникациялари
.
Сервис
хизмат кўрсатиш
.
Ишлаб чиқариш
Ишлаб чиқариш
самарадорлиги
Маҳсулот
Маҳсулотларни
такомиллаштириш
Сотиш
Талаб қилинган
маҳсулотларни сотиш
Ижтимоий маркетинг
Харидорлар эҳтиёж ва истакларини
жамият равнақини инобатга олган
ҳолда қондириш
Маркетинг
Харидорлар эҳтиёж ва истакларини
аниқлаш ҳамда қондириш
бу корхона маркетинг хизмати ходимларининг
мижозлар билан яхши ҳамкорлик муносабатларини
ўрнатиш ва бу муносабатларнинг сақланишига
бевосита таъсир кўрсатувчи субъектлар ва
кучларнинг мажмуи
S
Макромуҳит
Иқтисодий омиллар
Демографик омиллар
Корхона
Харидорлар ёки мижозлар
Микромуҳит
Микромуҳит
фирманинг
ўзига ва унинг
мижозларига
,
яъни
таъминотчиларга
,
маркетинг воситачила
-
рига, харидорларга
,
рақобатчиларга ва б.
хизмат кўрсатиш бўйича
имкониятларига бевоси
-
та алоқадор бўлган
кучлар сифатида
намоён бўлади
.
Макромуҳит
микромуҳитга таъсир
кўрсатиши мумкин
бўлган демографик
,
иқтисодий, техник,
сиёсий
,
маданий
характердаги каби
омиллар бўлиб
,
алақанча кенг ижтимоий
кўламдаги кучлар
сифатида намоён
бўлади
.
Назорат қилинмайдиган омиллар
1.
Истеъмолчилар
2.
Рақобатчилар
3.
Ҳукумат
4.
Иқтисодиёт
5.
Технология
6.
Мустақил оммавий ахборот воситалари ва б.
Маркетинг
концепция-
бизнес
тизимининг
ўзаги
хисобланади
.
Унинг
асосига
узаро
фаол
муносабатларнинг ижтимоий
-
этик
ва аҳлоқий меъёрлари
,
тижорат
фаолияти ҳалоллигининг халқаро
кодекслари
ва
қоидалари,
истеъмолчилар
ва
жамиятни
тўлалигича
манфаатлари
жойлаштирилган
•
бозорни ўрганиш
,
товарни тақсимлаш
,
ҳаракатлантириш ва реклама орқали сотувчи ва
харидор ўртасидаги иккиёқлама муносабатларни қайта
ишлаб чиқиш
;
•
рекламани ва сотув ҳажмини оширишнинг бошқа
шаклларини ривожлантириш
;
•
тадбиркорликнинг бош мақсади сифатида
истеъмолчи манфаатларини қаноатлантириш бўйича
барча ишларни мувофиқлаштириш
.
Корхонада
маркетинг-менежмент
истеъмолчиларни жалб қилиш ва
харидорларнинг содиқлигини узоқ
давр сақлаб қолишга йўналтирилади
мақсадли бозорларни
аниқлаш
;
танланган бозорларда
харидорларнинг мавжуд ва
потенциал талаблари тўғрисидаги ахборотларни
тадқиқ ва таҳлил қилиш
;
эҳтиёжлар ва истакларни қаноатлантирадиган
товарларни яратиш
;
эҳтиёжлар ва рақобат муҳити ўзгаришларини
ҳисобга олган ҳолда маркетинг
-
миксни
режалаштириш
.
бу маркетинг воситаларидан
комбинациялашган ва
мувофиқлашган ҳолда фойдаланиш
бу воситалар ва параметрларнинг шундай
жамланмасики
,
унинг ёрдамида
маркетологлар
мижозларни энг мақбул
тарзда қаноатлантиришга ҳаракат
қиладилар
.
Бошқача қилиб айтганда
,
маркетинг мажмуи деганда
маркетингни
доимий назорати остида бўлган
муваффақият формуласидаги
ўзгарувчанлар жамланмаси
тушунилади
.
Маркетинг воситалари жамланмаси бўлиб, улар
орқали корхона ўзи ишлаб чиқараётган товарга
бўлган талабга таъсир кўрсатишга ҳаракат қилади
.
Мақсадли бозорда
компания томонидан
маркетинг вазифаларини
ҳал этишда
фойдаланиладиган
маркетинг воситалари
тўплами
Ж. Маккарти
маркетинг воситаларини тўртта
йўналиш бўйича туркумлашни таклиф қилган
:
product
—
товар ёки хизмат
,
ассортимент, сифат, товар хусусияти
,
дизайн ва эргономика;
price
—
нарҳ
,
устама
,
чегирма
;
promotion
—
ҳаракат
,
реклама, пиар
(PR),
сотувни стимуллаш
;
place
—
савдо нуқталарини жойлашуви
,
тақсимлаш каналлари
,
сотувчилар
Маҳсулот
Реклама
Жой
Нарҳ
Product
Place
Promotion
Price
Clients
Савол
:
мижозлар
нима хоҳлаяпти?
Бизнинг мижозимиз
қанақа маҳсулот
сотиб олишни
хоҳлайди
?
Мижоз қаердан савдо
қилишга
ўрганган
/
қаердан
савдо қилади
?
Бизнинг ҳаридоримиз
нима тамоша қилади
,
нима ўқийди
,
кимга
ишонади
?
Истеъмолчи
,
мисол
учун, 200 г
оғирликдаги кофе
ўрами учун қанча
тўлашга тайёр
?
Company
Савол
:
биз уддалай
оламизми?
Корхона мижоз
талаблари ва у
хоҳлаган мезонларга
жавоб бера оладиган
мақсулотни ишлаб
чиқара оладими
?
Бизда истеъмолчилар
ўрганиб қолган савдо
каналларига ижозат
борми
?
Корхонани мижоз
томонидан яхши
ўзлаштириладиган
каналларда
ҳаракатланиш
тажрибаси ва
имкониятлари
борми
?
Корхона, сегмент
сиғими
,
режалаштирилган
сотув ҳажми ва мижоз
тўлашга тайёр бўлган
нарҳлардан келиб
чиқиб
,
керакли
фойдани ола
оладими
?
Competitors
Савол
:
биз фарқ
қиламизми?
рақобатчилар қандай
жавоб қайтаради?
Мижозлар учун
маҳсулот бўйича
рақобатчилардан
фарқ қиламизми
?
Бизнинг янги
маҳсулотимизга
рақобатчилар қандай
жавоб қайтарадилар
?
Сотув каналлари учун
рақобатчилар
соясида жалбдор
бўламизми
,
нима
учун улар бизни
ассортиментга
қўшадилар
?
Рақобатчилар канал
орқали сотувларни
блокировка қилиб
(
тўсиб
)
қўя
оладиларми
?
Бизнинг
ҳаракатларимиз
рақобатчилар
соясида сезиладими
?
Рақобатчилар
медиада бизни
«
босиб
қўйишмайди»ми
?
Бизнинг нарҳимиз
,
маркетинг
-
микснинг
бошқа
элементларини
ҳисобга олган ҳолда,
мижоз учун алақанча
жалбдор бўладими
?
Биз томондан таклиф
қилинган нарҳга
рақобатчилар қандай
жавоб қайтарадилар
?
Climate
Савол
:
ташқи
муҳитнинг ўзгариши
бизга ёрдам
берадими ёки
Ташқи муҳитнинг
ўзгариши
мижозларнинг
маҳсулотга бўлган
талабига қандай
таъсир кўрсатади
?
Уларнинг
Тақсимлаш
каналларига ташқи
муҳит омиллари
қандай таъсир
кўрсатади
?
Бизнинг
товарларнинг ҳариди
Ташқи муҳитнинг
ўзгаришлари бизнинг
истеъмолчиларимиз
афзал кўрадиган
медиа каналларга
Ташқи муҳитнинг
ўзгаришлари
истеъмолчи тўловига
,
шунингдек маҳсулот
таннарҳига қандай
Замонавий маркетингни ривожланиши
1.
Package
—
ўрам
,
қадоқ
2.
Purchase
—
ҳарид
(
аниқ бир ҳарид
тўғрисида қарор қабул қилиш жараёни
ва ундан кейинги тажриба
)
3.
People
—
мижозлар
(VIP-
мижозлар
,
конкрет шахслар
)
Do'stlaringiz bilan baham: | 
