Mavzu: Bir nuqtada kesishuvchi kuchlar sistemasi

Toshkent arxitektura qurilish instituti mqif fakulteti 45-19 talabasi Murodov Jasurbek “Suyuqlik va Gaz mexanika”si fanidan mustaqil ishi taqdimoti Bajardi:Murodov.J Tekshirdi:Kuchkarova.D

Мавзу: Гидростатика

Режа

1. Гиростатика фанининг ривожланиши

2. Гиростатик босим ва унинг хоссалари.

3. Гидростатиканинг асосий тенгламалари.

Гиростатика фанининг ривожланиши

Суюқликларнинг мувозанат ва ҳаракат қонунларини ҳамда бу қонунларнинг техниканинг турли соҳаларига татбиқ этилишини ўрганувчи фан гидравлика деб аталади.

Гидравлика суюкликларда кучларнинг тарқалиш ва бу кучларнинг ҳаракат давомида ўзгариб бориш қонунларини ҳар хил қурилмалар ва машиналарни ҳисоблаш ҳамда лойиҳалашга татбик этиш билан ҳам шуғулланади.

• Гидравлика суюкликларда кучларнинг тарқалиш ва бу кучларнинг ҳаракат давомида ўзгариб бориш қонунларини ҳар хил қурилмалар ва машиналарни ҳисоблаш ҳамда лойиҳалашга татбик этиш билан ҳам шуғулланади.
• Гидравлика ирригация, сув таъминоти ва канализация, нефть механикаси каби бир қанча фанларга асос бўлади.

Bizgacha yetib kelgan, gidravlikaga aloqador ilmiy ishlardan birinchisi Arximedning «Suzib yuruvchi jismlar haqida» nomli asaridir
Suyuqlikka oid qo-nunlarning ochilishi XVI— XVII аsrlardan boshlandi. Bularga Leonardo da Vinchi-ning suyuqliklarning o’zandagi va truba-dagi harakati hamda jismlarning suzib yurishi
S. Stevinning suyuqlikning idish tubiga va devorlariga ta`sir qiluvchi kuchi
G. Galileyning jismlarning suyuqliklardagi harakati va muvozapati
B. Paskalning bosimning suyuqlikda uzatilishi
Buyuk o’zbek olimi, ma-tematigi, astronomi, fizigi, filosofi Abu Rayhon Be-runiy (973-1048) suyuq va qattiq moddalar zichliklarini aniqlagan. Daryo o’zanlaridagi su-yuqlik harakatlarini o’rgangan.

 

•  

Гидростатика — гидравликанинг суюқликлар мувозанат қонунларини ўрганадиган бўлимидир. Бу қонунлар-ни ўрганиш суюқликлар орқали куч-ларни узатиш билан боғлиқ масалалар-ни ҳал қилишда муҳим ахамиятга эга, бундай ташқари, гидростатика суюқ-ликларга тўлиқ ёки қисман ботирилган қаттиқ жисмларнинг мувозанат қонун-ларини ҳам ўрганади.

• Гидростатика — гидравликанинг суюқликлар мувозанат қонунларини ўрганадиган бўлимидир. Бу қонунлар-ни ўрганиш суюқликлар орқали куч-ларни узатиш билан боғлиқ масалалар-ни ҳал қилишда муҳим ахамиятга эга, бундай ташқари, гидростатика суюқ-ликларга тўлиқ ёки қисман ботирилган қаттиқ жисмларнинг мувозанат қонун-ларини ҳам ўрганади.

Тинч турган суюкликка таъсир этувчи кучлар

• Ички кучлар — суюқлик заррачаларининг ўзаро таъсири натижасида вужудга келади. Ташқи кучлар — суюкликка бошқа жисмларнинг таъсирини ифодалайди

Сирт кучлар — кўрилаётган суюклик-нинг сиртига таъсир килувчи кучлар-дир. Уларга босим кучи, сирт таранг-лик кучи, ички ишкаланиш кучи ва суюклик солинган идиш деворининг реакция кучлари киради.

• Сирт кучлар — кўрилаётган суюклик-нинг сиртига таъсир килувчи кучлар-дир. Уларга босим кучи, сирт таранг-лик кучи, ички ишкаланиш кучи ва суюклик солинган идиш деворининг реакция кучлари киради.
• .

Гидростатик босим ва унинг хоссалари

Суюқликларга таъсир килувчи асосий кучлардан би-ри гидростатик босимдир. Бу ерда мувозанат ҳолати-даги суюкликнинг ихтиёрий ҳажми ифодаланган. Бу ҳажм ичида ихтиёрий А нуқтани олиб, ундан ВС те-кислигини ўтказамиз. ВС сиртда А нуқта атрофида бирор S юза ажратамиз. Қаралаётган S юзага таъсир цилувчи Р куч гидростатик босим куч ёки қискача гидростатик куч деб аталади.

1-rasm. Girostatik bosimni tushuntirishga oid chizma

Тинч турган суюқликдаги босим (яъни гидростатик босим) иккита асосий хоссага эга;

• Тинч турган суюқликдаги босим (яъни гидростатик босим) иккита асосий хоссага эга;
• биринчи хосса - гидростатик босим ўзи таъсир қилаётган юзага нормал бўйича йўналади.
• иккинчи хосса - гидростатик босим таъсир қилаётган нуқтада ҳамма йўналишлар бўйича бир хил қийматга эга.

Суюқликларда босимнинг узатилиши. Паскаль қонуни

Гидростатиканинг асосий қо-нунлари асосида ишлайдиган машиналар гидростатик маши-налар деб аталади. Уларда бо-симнинг узатилиш қонуни (Пас-каль конуни) мухим роль уйнай-ди. Бу машиналарга гидропрес-слар,гидроаккумляторлар, дом-кратлар ва бошқалар киради.

• Гидростатиканинг асосий қо-нунлари асосида ишлайдиган машиналар гидростатик маши-налар деб аталади. Уларда бо-симнинг узатилиш қонуни (Пас-каль конуни) мухим роль уйнай-ди. Бу машиналарга гидропрес-слар,гидроаккумляторлар, дом-кратлар ва бошқалар киради.

Gidrostatikaning asosiy tenglamasi

• Tinch turgan idishdagi suyuqlikni qaraymiz. Bu suyuqlikka og‘irlik kuchi ta’sir etadi. Koor-dinata o‘qlarini O, o‘qi vertikal yuqoriga yo‘na-ladigan qilib yo‘naltiramiz
• Ko‘rilayotgan idish ichida biror xOy tekisligidan z masofada, erkin sirtdan esa H masofada joylashgan biror A nuqtani olamiz. U holda birlik massa kuchlarning bu koordi-nata sistemasidagi proyektsiyalari quyidagi-cha bo‘ladi: X = 0; Y = 0; Z = - g

 

•  

 

•