Mavzu: “badminton o‘yinining kelib chiqishi va rivojlanish tarixi”

Oshirma maydoni xatoligi.

Oshirma maydoni xatoligi amalga oshirilgan deb hisoblanadi, agarda o’yinchi navbatdan tashqari oshirsa; oshirma maydonining tegishli bo’lmagan qismidan oshirsa; o’ziga tegishli bo’lmagan oshirma maydonidan oshirsa, qabul qilishga tayyorlansa, oshirma amalga oshgan hisoblanadi. Agarda ushbu turdagi xatolik keying oshirma amalga oshirilgandan so’ng aniqlansa, u holda to’g’rilanmasligi lozim. Agarda xatolik keyingi oshirma amalga oshirilishidan oldin aniqlansa: agarda ikkala tomon ham xatolikka yo’l qo’yishgan bo’lsa, “bahsli” («спорный») o’ynaladi; agarda bir tomon xatolikka yo’l qo’ysa va ochko qo’lga kiritsa, “bahsli” o’ynaladi; agarda bir tomon xatolikka yo’l qo’yib, ochkoni qo’ldan boy bersa, unda ushbu xatolik to’g’rilanmasligi lozim. Agarda “bahsli” oshirma oshirma maydoni bilan bog’liq xatolik orqali o’ynalsa, ushbu holat xatoliklar to’g’rilangan holda qaytadan o’ynaladi. Agarda ushbu xatolik to’g’rilanmasa ushbu geymdagi o’yin oshirma maydonining o’zgargan tartibi bo’yicha o’tishi lozim (mos ravishda, oshirmalarning yangi navbati bo’yicha).

Qoida buzilishi.

Qoida buzilishi (“fol”) quyidagi holatlarda qayd etiladi:

Agarda:

Oshirma o’yin qoidalariga mos ravishda amalga oshirilmasa.

O’yin mobaynida volan: kortning tashqarisiga chiqib ketsa; setkaning orasidan yoki ostidan o’tib ketsa; devorga yoki zalning shiftida tegsa; o’yinchining tanasiga yoki kiyimiga tegsa; kortdan uzoq masofada bo’lmagan shaxs yoki predmetga tegsa; (asosiy tashkillashtiruvchi tashkilotning

veto huquqi shartlariga ko’ra, mahalliy tashkillashtiruvchi tashkilot zarur holatlarda binoning tuzilish strukturasini hisobga olgan holda, volan biror bir to’siqqa tegishi bilan bog’liq maxsus qoidalarni o’rnatishi mumkin).

O’yin mobaynida raketka bilan volanning dastlabki to’qnashuvi zarba beruvchi tomonda bo’lmaydi (ammo zarba beruvchi, volanni raketka bilan zarbaning yo’nalishi bo’yicha setka osha oshirishi mumkin). Volan o’yinda bo’lgan vaqtda, o’yinchi: setkaga tegsa yoki raketka bilan, tanasi bilan yoki kiyimi bilan tegsa; raqibi tomonga setka ustidan raketka bilan yoki tanasi bilan har qanday holatda ( p. 11.3 da ruxsat berilgan holatlar bundan mustasno) o’tsa; raketka bilan yoki tanasi bilan har qanday holatda setkaning ostidan o’tsa va bu raqibiga xalaqit bersa yoki uni chalg’itsa; raqibiga volan setkani kesib o’tgan holatda aniq zarba berishiga xalaqit bersa;

Agarda o’yinchi o’yin mobaynida o’z raqibini istalgan harakatlar bilan chalg’itsa, masalan, baqirish yoki jestlar orqali;

O’yin mobaynida volan: ushlansa yoki saqlab turilsa, so’ng zarba amalga oshirilayotgan vaqtda tashlansa; bitta o’yinchi tomonidan ikkita zarba ikki marta amalga oshiriladi; o’yinchi va uning sherigi tomonidan mos tarzda zarba beriladi; raketkaga tekkan holda kortning o’sha o’yinchiga tegishli qismidagi orqa liniyasiga qarab harakatlanishni davom ettirsa.

Agarda o’yinchi p. 14 da ko’rsatilgan takroriy yoki tizimli harakatlarda tortishuvda ayblansa;

Agarda oshirma vaqtida volan setkani ustidan oshib uning uchiga osilib qolsa yoki setkaga tiqilib qolsa.

Bahsli holatlar.

“Bahsli” holat o’yinni to’xtatish uchun yuqoridan kuzatib turgan hakam yoki o’yinchi tomonidan (yuqoridan kuzatib turadigan hakam bo’lmagan holatda) tomonidan e’lon qilinadi. “Bahsli” har qanday kutilmagan yoki munozarali holatlarda belgilanishi mumkin. Agarda volan setkani kesib o’tish mobaynida setkaning yuqori qismiga osilib qolsa yoki o’rtasiga tiqilib qolsa, unda “bahsli” belgilanadi, oshirma amalga oshirilish jarayoni bundan mustasno. Agarda oshirma amalga oshirilishi mobaynida oshiruvchi va qabul qiluvchi ham bir vaqtda qoidani buzsa, ushbu holatda ham “bahsli” belgilanishi lozim. Agarda oshiruvchi qabul qiluvchi qabul qilishga tayyor bo’lishidan oldin oshirsa; Agarda o’yin mobaynida volan to’liq parchalansa va uning bosh qismi qolgan qismidan ajralib ketsa. Agarda chiziqda turadigan sudya volanning qayerga tushganini ko’rmasa va yuqoridan kuzatuvchi sudya ushbu holat bo’yicha qaror qabul qila olmasa; “Bahsli” oshirma maydoni xatoligi tufayli ham qo’llanilishi mumkin, p. 13 da ko’rsatilgan. Agar bahsli” e’lon qilinsa, oxirgi oshirishda yuzaga kelgan o’yin holati hisobga olinmaydi va oshiruvchi o’yinchi zarbani takroran amalga oshirishi kerak bo’ladi. (p. 3.10 da ko’rsatilga holat bundan mustasno)
Volan o’yindan tashqari holatda.

Volan quyidagi hollarda o’yindan tashqari holatda bo’ladi:

- U setkaga tekkan holatda va unga o’ralashib qolganda yoki setkaning tepa qismiga osilib qolgan holatlarda

- U setkaga yoki ustunga urilgan holda oshirmani amalga oshirgan tomonga tegishli maydon qismida qulashni boshlaganda.

- U maydonning chiqizlar bilan chegaralangan qismidan tashqariga tushsa.

- “Bahsli” yoki qoidabuzarlik (“fol”) holati aniqlansa.

O’yinning uzluksizligi, noto’g’ri o’zini tutish, jarima

O’yin birinchi oshirma amalga oshirilgandan boshlab, matchning oxiriga qadar davom etishi kerak, 14.2 va 14.3 p.p larida ko’rsatilgan holatlar bundan mustasno. 120 sekunddan oshmaydigan tanaffuslar birinchi va ikkinchi geymlar oralig’ida va ikkinchi va uchinchi geymlar o’rtasida,quyidagilar holatlarning barchasida bo’lishi lozim; rasmiy xalqaro turnirlarda; IBF tomonidan ruxsat berilga turnirlarda; va boshqa barcha uchrashuvlarda (milliy federatsiya dastlabki qarorlarini e’lon qilib, bunaqa turdagi tanaffuslardan foydalanmaslikni ko’rsatgan holatlari bundan mustasno) shu bulan bir qatorda har bir geymda hisob “11” ochkoga yetkanda 60 sekundlik tanaffus ham qo’llaniladi.

To’xtatilgan o’yin: o’yinchilar bilan bog’liq bo’lmagan holatlar sodir etilganda, yuqoridan kuzatib turuvchi hakam o’zi ma’qul topgan vaqtda o’yinni to’xtatishi mumkin; maxsus holatlarda bosh hakam yuqoridan kuzatib turuvchi hakamga o’yinni to’xtatish taklifini berishini mumkin. Agar o’yin to’xtatilsa o’sha vaqtdagi hisob saqlanib qolishi va o’yin ushbu hisob bilan to’xtalishdan so’ng davom ettirilishi mumkin. O’yin hech qachon o’yinchiga dam berish yoki nafasini rostlab olishi uchun vaqt berish orqali to’xtatilmasligi shart.

Ko’rsatmalar va kortni tark etish. 14.2 va 14.3 p.p larda ko’rsatilgan holatlardan tashqari, o’yinchilardan hech biriga o’yin vaqtida ko’rsatmalar olishiga ruxsat berilmaydi. Besh minutlik tanaffus bundan mustasno, 14.2 p. da ko’rsatilgani kabi o’yinchilardan hech biriga yuqorida kuzatib turuvchi hakamining ruxsatisiz o’yin mobaynida kortni tark etishlari mumkin emas. Yuqoridan kuzatib turuvchi hakam, o’yinni to’xtatish huquqiga ega bo’lgan yolg’iz hakam bo’lishi kerak.

O’yinchilarga quyidagilar ta’qiqlanadi: ataylab o’yinni cho’zish yoki to’xtatish; ataylab volanning borish tezligini o’zgartirish maqsadida shaklini o’zgartirish; haqorat qiluvchi so’zlar va harakatlardan foydalanish; sportga mos kelmaydigan va badmintondagi o’yin qoidalarida ko’rsatilmagan harakatlarni amalga oshirish;

Yuqoridan kuzatib turuvchi hakam har qanday qoida buzarlikni quyidagi tarzda to’xtatishi mumkin: qoidani buzgan ishtirokchiga ogohlantirish berish; agar u ogohlantirilgan bo’lsa, “fol” qayd etish; qoidabuzarlik jiddiy bo’lgan yoki tizimli xatoliklarga yo’l qo’yilgan holatlarda, qoidabuzarga “fol” e’lon qilinishi va qoidani buzgan tomonni ushbu o’yindan chetlatish huquqiga ega bo’lgan bosh hakamga darhol ushbu holat borasida xabar yetkazilishi lozim.