Mavzu: Ayiruv organlari Fargona Davlat Universiteti “Tabiiy fanlar” fakulteti “biologiya” yo‘nalishi 1 kurs talabasi Ganiyev Jaloliddinmirzoning anatomiya fanidan mustaqil ishi Reja

Mavzu: Ayiruv organlari

Fargona Davlat Universiteti “Tabiiy fanlar” fakulteti “biologiya” yo‘nalishi 1 - kurs talabasi Ganiyev Jaloliddinmirzoning anatomiya fanidan mustaqil ishi

Reja:

• Ayruv organlarining organizm faoliyatida ahamiyati.
• Ichki muhit barqarorligini saqlashda nafas yo’li, ichak yo’li, teri va bo’yrak hususiyatlari.
• Buyrakning tuzilishi va funksional ahamiyati.
• Siydik hosil bo’lish mexanizmi.
• Siydik tuta olmaslik ( eniurez ) kasaligi va uni oldini olish.
• Terining ahamiyati, tuzilishi va funksiyalari.

Tirik organizm ichki muhit barqarorligini saqlash uchun organizmga kirgan oziqa moddalar, suv, havo va boshqa moddalarning almashinish qoldiqlarini tashqi muhitga chiqarib turishi shart. Chunki moddalar almashinuvi qoldiqlari siydikni, siydik kislota, kreotinin va sho'nga o'xshash moddalar miqdori qonda ortib ketsa organizm zaharlanadi.
Organizmga dori sifatida yoki boshqa vaziyatda kiritilgan yot moddalar tashqari, organizm ichki muhiti muvozanatini saqlash uchun kerakli moddalari chiqarishi ham shart.
Organizmdan tashqariga ajraluvchi chiqindi moddalarni ekskrentlar ataladi. Ajratuvchi organlarni ekskretor deyiladi. Ekskretor organlarga naf yo’li, teri, ichak yo’li va buyrak kiradi.
O’pka orqali karbonat angidrid, qisman suv, efir, xloroform va eng o’ychuvchi gazlar ajraladi.
Teri orqali qisman suv, tuzlar, mikroelementlar, azot almashini qoldiqlari va siydikchil moddalar ajraladi.
Hazm yo’li orqali esa hazm bo’lmagan oziqa moddalar qoldiqlari, og’ir met tuzlari, qisman suv, ba’zi dorilarning va organik buyoqlarning qoldiqlar ajraladi.
Bo’yrak orqali esa organizmdan ortiqcha suv, tuzlar, mineral moddalar tuqima va hujayralarda modda almashinish qoldiqlari, siydik kislota, mochevina, kreotinin va iste’mol qilingan dori qoldiqlari ajraladi.
Bo’yrak faoliyati faqat qoldiq moddalarni tashqariga chiqarib tashlash iborat emas. Bundan tashqari bir necha xayotiy muhim vazifalarni bajari ishtirok etadi