Mavzu: Ayiruv organlari Fargona Davlat Universiteti “Tabiiy fanlar” fakulteti “biologiya” yo‘nalishi 1 kurs talabasi Ganiyev Jaloliddinmirzoning anatomiya fanidan mustaqil ishi Reja

Ter bezlari maxsuloti bo’lmish, ter modda almashinuvi qoldiqlarini chiqarib tashlashda ma’lum ahamiyatga ega. Ter ta’mi sho’r bo’lgan rangsiz tiniq suyuqlik. Xona xaroratida katta yoshli odam bir kunda 400 – 600 ml. ter ajratadi. Tarkibida: 99% suv, siydikchil moddalar, siydik kislotasi, amiak va boshqa moddalar bo’ladi.

• Ter bezlari maxsuloti bo’lmish, ter modda almashinuvi qoldiqlarini chiqarib tashlashda ma’lum ahamiyatga ega. Ter ta’mi sho’r bo’lgan rangsiz tiniq suyuqlik. Xona xaroratida katta yoshli odam bir kunda 400 – 600 ml. ter ajratadi. Tarkibida: 99% suv, siydikchil moddalar, siydik kislotasi, amiak va boshqa moddalar bo’ladi.
• Terining tuzilishi. Teri asosan 2 qavatdan: ustki yuza qavati epidermi va chuqur qavat yoki asl qavat ( chuqur qavat ) dan tashqil etadi. Xamma yoshdagi bolalarda teri usti pardasi yoki epidermis katta yoshdagi odamlardagiga qaraganda yupqaroq bo’ladi, bir – biri bilan bo’shroq bog’langan. Ko’pi bilan 2 – 3 qavat hujayrasi bor. Bu hujayralar o’lib, ko’chib, tushib tu’radi. Ularning u’rniga bir muncha chuqurroqda joylashgan qavatlardan, bir muncha baquvvatroq hujayralar paydo bo’ladi. Teri o’sti pardasining chuqur qatlamida pigment hujayralari qavati bo’ladi.

Asl teri bilan ter osti pardasi o’rtasida asosiy membrana joylashgan. Bu membrana bolalarda juda yumshoq va yaxshi rivojlanmagan bo’ladi.

• Asl teri bilan ter osti pardasi o’rtasida asosiy membrana joylashgan. Bu membrana bolalarda juda yumshoq va yaxshi rivojlanmagan bo’ladi.
• Asl teri bir talay elastik va elim beruvchi tolalardan iborat biriktiruvchi to’qimadan tashkil topgan. Unda oziqlanish va almashinish jarayonlarining ta’minlab turadigan qalib qon tomirlar turi bor. ayniqsa bolalar kapilyar turi ayniqsa yaxshi rivojlangan, bu terining qon bilan yaxshi ta’minlanishiga, qon tomirlarning qon bilan to’lishib turishiga imkon yaratadi va bola terisiga pushti rang berib turadi.

• Asl teri osti kastchatkasi qavatiga aylanadi, teri osti kastchatkasi biriktiruvchi to'qima tolalari dastalaridan iborat bo’lib, ularning orasi yog’li hujayralar bolan to’lib turadi. Teri osti kletchatkasi organizmning ortiqcha issiqlik yo’qotishi va mexanik shikastlardan saqlaydi. Yog’ kletchatkasi zapas oziqa xom ashyosi xisoblanadi. Shu kletchatkada va qisman asl terida ter bezlari va jun uldizlari joylashgan.

Teri kasalliklari. Qo’tir – teri kasalligi bo’lib, uni qo'tir kanallari paydo qitadi. Kana teriga qirib o’ziga yo'l ochadi va badanni xaddan tashqari kattik qichishtiradi, qichinish issiq paytda va kechasi kuchayada. Teri qichinish jarayonida tirnalib, o’sha joylarida ba’zan ekzema, yiringa toshmalar, chipqonlar paydo bo’ladi. Odamga qo’tir kasalligi hayvonlardan kishilarga yaqin bo’lganda yoki o’sha kishilarning buyumlaridan yuqadi.
Kal va temiratki zamburutlar ko'zg’atadigan kasallik bo’lib, teri va sochlarni, gohida tirnoqlarni shikastlantiradi. Bu kasalliklar juda yuqumli bo’lib, uzoq vaqtgacha davolanishni talab etadi. Kal va temiratki kasalligini ko'zgatuvchilari kasal uy hayvonlari, mushuk, it, quyon va boshqa hayvonlarni junida bo’ladi. Kasallar darhol kasalxonaga yotqiziladi.
Teri va soch kasalliklar oldini olish badan terisi, ichki va tashki kiyimni ozoda saqlashga doir gigiena chora – tadbirlariga amal qilinishi talab qilinadi.