|
AMALIY MASHG‘ULOT
MAVZU: AVTOTRANSPORT KORXONALARIDA MEHNAT
UNUMDORLIGI VA KADRLAR
Ishdan maqsad: Xalq xo‘jaligida yuk va yo‘lovchilarni tashishga bo‘lgan talabini to‘la qondirish, avtomobil transporti xodimlarining mexnat unumdorligini keskin oshirish kabi vazifalarini bajarishni xal qilish o‘rganish.
Umumiy ma'lumotlar: Bozor iqtisodiyotiga o‘tish jarayonida mexnat unumdorligini oshishi ishchilarni ish xaqiga, ishchi kuchlarini iqtisod qilishga va maxsulot tannarxiga tasir qiladi. Shuning uchun, mexnat unumdorligini oshishi respublika iqtisodiyotini mustaxkamlanishiga va xalqlarni turmush sharoitini yaxshilanishiga xizmat kiladi, ijtimoiy maxsulotni ko‘paytirish va ishlab chiqarish samaradorligini oshirishning bosh omilidir.
Mexnat unumdorligi deb, vaqt birligida, yoki maxsulot birligiga mexnat sarflari bilan ishlab chiqariladigan va maxsulot miqdori bilan belgilanadigan mexnat sarflari samaradorligi aytiladi.
Mexnat unumdorligi yakka, jamoa va jamiyat turlariga bo‘linib, uch xil ko‘rinishda: natural, shartli natural va pul formalarida aniqlanadi.
Avtomobil transportida mexnat unumdorligi xar bir xodimga va xaydovchiga aniqlash qabul qilingan.
Avtomobil korxonasida ishlayotgan xodimlarning mexnat unumdorligi
Wr = R / Nr ; Wr = D / Nr ; Wr = Rpriv / Nr ;
Avtomobil korxonasida ishlayotgan xaydovchilarni mexnat unumdorligi
Wv = R / Nv ; Wv= D / Nv ; Wv = Rpriv / Nv ;
Mexnat unumdorligini shartli natural formasi, aralash avtomobil korxonalari uchun ishlatiladi. Keltirilgan (Rpriv) transport maxsuloti quyidagi formula orqali aniqlanadi.
Bu yerda: K1 - tashilgan yuk (Q) xajmini keltirilgan t.km.ga aylantirish koeffitsienti
Ki =Vt *в * tp-r yoki 6 + 10 ga teng deb qabul qilish mumkin.
K2 - avtobusda bajarilgan pass.km ni keltirilgan tkmm ga aylantirish koeffitsienti, K2 =0,25 yoki K2 = 0,4
K3 -taksida bajarilgan ish xajmini keltirilgan t.km ga aylantirish koeffitsienti K3 = 4
K4 -tashish protsessiga bog‘liq bo‘lmagan ishlardan olingan daromadlarni keltirilgan t.km. ga aylantirish koeffitsienti, K4 = 25
Qpoch -soatbay usulida ishlayotgan yuk tashuvchi avtomobillarni tashigan yuk xajmi va bajargan transport maxsuloti.
Rpoch= Lsut * qn * в * Y ; Qpoch = Rpoch / 0.8*lsr.sd.
Bu formulalarda y=0,6 va p= 0,5 ga teng deb qabul qilingan, lsr.sd-
ishbay usulida ishlayotgan avtomobilarni o‘rtacha yuk tashish masofasi.
Masala: Aralash avtomobil korxonasining yillik mexnat unumdorligini shartli natural va pul formalarini quyidagi malumotlarga asosan aniqlang: o‘rtacha ishlovchilar soni - 600 kishi, shulardan 400 kishi xaydovchilar, korxonani xamma faoliyatlaridan olgan daromadi 4600 mln.so‘m, tashilgan yuk xajmi - 2800 m.t., yukaylanma - 31200 m.tkm, soatbay avtomobillarni yurgan masofasi 15150 m.km, o‘rtacha yuk ko‘tarish qobiliyati qsr=2,5 t, K1=6 shaxar murshrutida ishlayotgan avtobuslarni passajiraylanmasi - 156200 m.pass.km va taksilarni passajir bilan yurgan masofasi - 1700 m.pl.km.
yeChISh.
Mexnat unumdorligini pul formasini aniqlaymiz
Wr = D / Nr = 460000000 / 600 = 7666600 so‘m / kishi
Wv= D / Nv = 460000000 / 400 = 11500000 so‘m / kishi
Soatbay usulida ishlayotgan yuk avtomobillarni keltirilgan gruzooboroti va tashigan yuk xajmini aniqlaymiz.
Rpoch= Lsut * qn * в * Y =15150000*2.5*0.6*0.5 = 11362 m.tkm.
Qpoch = Rpoch / 0.8*lsr.sd. =11362000 / 0,8*11,1 = 3524 m.t.
Isr.sd = Rsd / Qsd = 31200000 / 2800000 = 11,1 km
Korxona bo‘yicha keltirilgan yukaylanmasini aniqlaymiz
Rpriv = Rsd +Qsd*K1 + Ravt *K2 +Lpl.km*K3+ Qpoch *K1 +Rpoch + Dproch*K4 =
= 31200+4600*6+156200*0,25+1700*4+11362+3524*6=137156 m.tkm.
Mexnat unumdorligini shartli keltirilgan formasini aniqlaymiz
Wr = Rpriv / Nr = 137156 / 600 =228593 tkm / kishi
Wv = Rpriv / Nv = 137156 / 400 = 342890
2.1. Avtomobil korxonalarida kadrlar.
Avtomobil korxonalarida asosan quyidagi toifalarga xodimlar xizmat qiladi: xaydovchilar, transport vositalarini tuzatish ishchilari, injener va texnik xodimlar va boshqalar. Ishchi va xodilar soni, avtokorxonadagi transport vositalarini ishlab chiqarish dasturiga, ularni texnik qarovini va tamirlash dasturiga va bir yillik ish vaqtiga qarab aniqlanadi.
Xaydovchilar soni quyidagi formula bilan aniqlanadi
Nv = (AChe + AChp-z) / Fg.v.
Bu yerda: AChe - avtomobillarni ishda bo‘lish vaqti, soat
AChp-z - xaydovchilarni ishdan oldin va ishdan keyin tayyorgarlik uchun sarf qiladigan vaqti, bir kun uchun 0,38 soat. AChp-z = ADe*0,38 18
minut- xaydovchilar yo‘lga tayyorgarlik ko‘rishi, 5 minut - medosmotr (AChp-z = 18+5 = 23 minut) Fg.v - bita xaydovchini yil davomida ishda bo‘lish vaqti (1848 s)
Masalan: GAZ-53A avtomobilini bir yilda ishda bo‘lish vaqti 214620 soat va 21900 kun ishlashi lozim bo‘lsa, qancha xaydovchi kerak bo‘ladi. (bir yillik ish vaqti 1848 soat)
Nv = (AChe + AChp-z) / Fg.v. = (214620+21900*0,38) / 1848 = 120 kishi Avtomobillarni tuzatish uchun kerak bo‘ladigan ishchilar sonini quyidagi formula orqali aniqlanadi.
Nr.r. = Wto i tr / Fgod.r.r *Kv
Bu yerda: Wto i tr - transport vositalarini texnik qarovi va ta'mirlash ish xajmi, soat-kishi:
Kv - ish meyorini bajarish koeffitsienti.
Masalan: Avtomobil korxonasi uchun kerak bo‘ladigan tuzatish ishchilar sonini aniqlang, agarda yillik texnik qarovi xajmi 320600 soat/kishi va ish meyorini bajarish koeffitsienti 4,5 % ga teng, yillik ish vaqti 1872 soatga teng bo‘lsa.
Nr.r. = Wto i tr / Fgod.r.r *Kv = 320600 / 1872 * 1,045 = 164 kishi
2.2. Avtomobil korxonalari ishchilarining mexnat unumdorligiga tasir qiluvchi omillar.
Avtomobil korxonalari ishchilarining mexnat unumdorligi juda ko‘p omillarga bog‘liq bo‘lib, bularga asosan korxonalarini texnik jixatidan qurollanganligi, bor texnikalardan samarali foydalanishi, ishlab chiqarish va mexnatni tashkil qilish, transport jarayonini yaxshilash, boshqarishni takomillashtirish va boshqalar kiradi.
Ishlab chiqarishga joriy qilingan tadbirlar evaziga mexnat unumdorligini o‘sishi quyidagi formula orqali aniqlanadi.
Wo‘s = Etr*100 / Nb*JD - Etr
Bu yerda: Etr - mexnat sarflarini nisbiy kamayishi
Nbaz - asos qilib olingan yildagi ishchilar soni
JD - daromadni o‘zgarish indeksi
Etr = Nb*JD - Npl
Npl - xisoblanayotgan yildagi rejali ishchilar soni
Masalan rejadagi xaydovchilar soni quyidagi formula bilan aniqlanadi.
Nv.pl. = Nv.baz. * JD / JW.v.
JW.v - xaydovchilarning mexnat unumdorligini o‘zgarish indeksi
Do'stlaringiz bilan baham: |
