Mavzu: Atoyi va Lutfiy G'azallari reja

Lutfiy qul kirmas bitiqqa, ko‘p nasixat qilmangiz

Kim, aning devona ko‘ngli ishq farmonidadur.

Shoir qator g‘azallarida o‘z ko‘nglini Ka’baga, yorni esa Isoga o‘xshatadi. Hayot lazzatlaridan bahramand bo‘lishga chaqiradi, zuhdu toat qoidalaridan kuladi.

Shoir qator g‘azallarida o‘z ko‘nglini Ka’baga, yorni esa Isoga o‘xshatadi. Hayot lazzatlaridan bahramand bo‘lishga chaqiradi, zuhdu toat qoidalaridan kuladi.

Lutfiy g‘azal, ruboiy va tuyuqlarida kishining ichki his-tuyg‘ularini, tarki dunyochilikka qarshi hayot zavqini kuylash bilan chegaralanib qolmaydi. Uning lirikasidagi mavzu shoirning hayotga yaqinlashishga qarab kengayib, rivojlanib boradi. Yor, may nomi bilan bog‘langan g‘azal, ruboiy, tuyuqlar tarkibida, parishon ravishda sochilib ketgan va dastlabki qarashda mavhum ko‘ringan misralarda Lutfiy o‘z davrida avj olgan adolatsizlikni, kishilarning normal yashashlariga halaqit berayotgan urush-talashlarini, podshox va uning atrofidagi amaldorlarning johilligi, badohliklarini aks ettirib, ularni fosh etishga harakat qiladi:

Ayittikim, bu Lutfiyga jafo qilma, vafo qil.

Aytur, ki bizning davrda ul rasm qolibdur.

kabi misralar shoir g‘azallarida ko‘plab uchraydi.

Lutfiy she’riyatida xalq og‘zaki ijodi ta’sirida yaratilgan janrlar borki, bu janrlardan mahorat bilan foydalangan. Lutfiy ijodida xalq qo‘shiqlari vaznida yozilgan muhabbatnoma janri baytlari diqqatga sazovordir:

Lutfiy she’riyatida xalq og‘zaki ijodi ta’sirida yaratilgan janrlar borki, bu janrlardan mahorat bilan foydalangan. Lutfiy ijodida xalq qo‘shiqlari vaznida yozilgan muhabbatnoma janri baytlari diqqatga sazovordir:

Meni og‘zing uchun shaydo qilibsen,

Menga yo‘q qayg‘uni paydo qilibsen.

Navoiy “Mezon ul-avzon” asarida muhabbatnoma janri haqida to‘xtalib, Lutfiyning ana shu baytini keltiradi va “ul hazaji musaddasi maqsur bahridadur”deb aytadi.

Shoirning quyidagi bayt aruzvoriy degan xalq qo‘shig‘i vaznida yozilgan:

Davlati vasl iltimosi ne hikoyattur mango,

Ulki yoding birla jon bersam kifoyattur mango.

E’tiboringiz uchun rahmat!!!
http://fayllar.org