Mavzu: Atomlarni harakatlovchi roentgen spektrlar

Energetik qobiqlarning qobiqchalarga bo’linish sxemasi.

Nazariy ma‘lumotlarga muvofiq s – orbital sferik simmetriyali, ya‘ni shar shaklida bo’ladi. Bunda vodorod atomining orbitali, n =1 misol bo’la oladi. (III. 3- rasm). Bunday orbital s – orbital deyiladi. s – orbitaldagi elektron s elektron deyiladi.

III. 3 – rasm s – elektron orbitalning shakli.
2 – energetik qobiqda (N = 2) to’rtta orbital bo’ladi, ulardan bittasi sferik simmetriyaga ega. U 2s – orbital deyiladi. 2s – elektronning energiyasi ancha ko’p, shu sababli yadrodan 1s – elektronga qaraganda uzoqroq masofada bo’ladi. Umuman n ning har qaysi qiymati uchun bitta sferik simmetrik orbital bo’ladi.

2 – energetik qobiqda (N = 2) to’rtta orbital bo’ladi, ulardan bittasi sferik simmetriyaga ega. U 2s – orbital deyiladi. 2s – elektronning energiyasi ancha ko’p, shu sababli yadrodan 1s – elektronga qaraganda uzoqroq masofada bo’ladi. Umuman n ning har qaysi qiymati uchun bitta sferik simmetrik orbital bo’ladi.

R – orbital gantel yoki hajmiy sakkizlik shaklida bo’ladi (III. 4 - rasm). Atomda uchala р – orbitallar o’zaro perpenduklyar joylashgan. Ular fazoviy koordinatalarning o’qlari bo’ylab yo’nalgan, shu sababli ularning ko’pincha рх, ру va рz – orbitallar deb belgilanadi. Bunday belgilash р – orbitallarning fazoda qanday yo’nalganligini ko’rsatadi. Agar рх – orbital x o’qi yo’nalishida joylashgan bo’lsa, u holda рх – elektronning x o’qi yaqinida joylashish ehtimolligi eng ko’p bo’ladi. ру va рz orbitallar haqida ham shu gaplarni aytish mumkin.

SHuni ta‘kidlab o’tish kerakki, n = 2 dan boshlab har qaysi energetik qobiqda uchta р orbital bo’ladi. n kattalashishi bilan elektronlar yadrodan uzoqroqda joylashgan р – orbitallarni egallaydi, lekin x, у, z o’qlari bo’ylab yo’nalish doimo saqlanib qoladi.