Mavzu: Asosiy vositalarni ijaraga olish va ijaraga berish hisobi

Asosiy vositalarni ijaraga berishni aks ettiruvchi operatsiyalar quyidagilardan iborat:

Buxgalteriya hisoblari		Harakat tavsifi
Debet	Kredit
Agar ijara asosiy daromad bo'lsa
03	08	Ob'ektni ishga tushirish. Dastlabki xarajat e'lon qilinadi.
03	03	Asosiy vositalarni ijarachiga topshirish
62	90 (91)	Ijara uchun to'lovlarni qabul qilish.
90	68	QQS to'lovi
20	02	Amortizatsiya to'lovi
Agar ijara "boshqa faoliyat turi" bo'lsa
01	08	Ob'ektni ishga tushirish. Asl qiymati e'lon qilingan
20-26	02	Egasi tomonidan operatsiya vaqtida amortizatsiya
01	01	Asosiy vositalarni ijarachiga topshirish
76	91	Ijara daromadi ("boshqa daromadlar")
91	68	QQS to'lovi
91	02	Ijaraga olingan asosiy vositalarning amortizatsiyasi

Eslatmalar. Ijaraga olingan asosiy vositalarning amortizatsiyasi 91-schyotda to'planadi, ya'ni u daromadga kiritiladi, buning hisobiga ushbu aktiv kelajakda tiklanishi mumkin. Daromad solig'i tushum so’mmasidan undiriladi. Ijaraga olingan ob'ekt hali ham 01-schyotda asosiy vosita sifatida ko'rsatilgan. U 03 hisobvarag'iga o'tkazilmaydi, chunki ijara vaqtinchalik foydalanishni nazarda tutadi. Shartnoma muddati tugagandan so'ng, aktiv yana o'z ehtiyojlari uchun ishlatilishi mumkin.
Ijaraga nimalarni berish mumkin

Mol-mulk muayyan vaqtga haq evaziga vaqtincha egalik qilish yoki foydalanish uchun berilishi mumkin, yaʼni ijaraga.

Quyidagilar ijaraga berilishi mumkin :
• yer uchastkalari;
• korxonalar;
• binolar;
• inshootlar;
• uskunalar;
• transport vositalari;
• foydalanish jarayonida oʼzining tabiiy xususiyatlarini yoʼqotmaydigan boshqa ashyolar (isteʼmol qilinmaydigan ashyolar).
Mol-mulkni ijaraga olish yoki ijaraga berish uchun yozma shaklda ijara shartnomasini tuzing.
Аvtomototransport vositalarining ijara shartnomasi notarial tasdiqlangan boʼlishi va IIV Davlat yoʼl harakati xavfsizlik xizmati (DYHXX) organlarida roʼyxatga olinishi (hisobga qoʼyish) zarur. Yengil avtomobillar va mototransportlarni ijaraga berish xizmatini amalga oshiruvchi yuridik shaxslar jismoniy shaxslar bilan 30 kungacha boʼlgan muddatga ijara shartnomasini tuzgan holatlar istisno hisoblanadi. Bunday shartnomalarni notarial tasdiqlangan boʼlishi va DYHXX organlarida roʼyxatga olinishi (hisobga qoʼyish) talab etilmaydi. Bino yoki inshootni bir yildan ortiq muddatga ijaraga berish shartnomasini kadastr xizmatlarida roʼyxatdan oʼtkazish zarur.


Аsosiy vositalarning operativ ijarasini qanday hisobga olish lozim
Аsosiy vositalarni qabul qilish-topshirish dalolatnomasi boʼyicha operativ ijaraga bering. Ularga boʼlgan mulk huquqi ijaraga beruvchidan ijaraga oluvchiga oʼtmaydi, shu sababli ular:
• ijaraga beruvchining balansidan chiqarilmaydi;
• ijaraga oluvchining balansdan tashqari 001-«Operativ ijaraga olingan asosiy vositalar» schyotida aks ettiriladi.
Operativ ijaraga berilgan asosiy vositalar uchun amortizatsiyani ijaraga beruvchi hisoblaydi, chunki asosiy vositalar uning balansida hisobga olingan.