Mavzu: Asosiy vositalarni ijaraga olish va ijaraga berish hisobi

Transport vositalari kishilar hamda yuk va turli maksadlardagi narsalarni tashishga mo‘ljallangan xarakat vositalari (temir yo’l, suv, avtomobil, kommunal transporti va muhim neft quvur yo’llari)dir.
Asbob va uskunalar qo‘l mehnati jarayonida ishlatiladigan yoki ish qismlarini kuchaytirish, oshirish uchun mashinaga biriktiriladigan vositalar (elektrodrellar, vibratorlar) dir.
Ishlab chiqarish inventarlari ishlab chiqarish jarayonini yengillashtirishda ishlatiladi. Ularning tarkibiga bak konteyner, inventar idishlari kiradi.
Xo‘jalik inventari idora (ofis) ishlarini va xo‘jalikni yuritishda zarur bo‘lgan mehnat vositalaridir.
Ish xayvonlari va mao‘suldor chorva har bir yetilgan mol (ot, xo‘kiz, sigir)larga; bo‘lib, alohida inventar ob’ekti sifatida hisobda aks ettiriladi.
Ko‘p yillik daraxtlar alohida xiyobon, park bog’dagi miqdori va yoshidan qatiy nazar ekilgan daraxtlar guruxidir.
Boshqa asosiy vositalarga kutubxona vositalari, ijaraga olingan asosiy vositalar, konservatsiyadagi asosiy vositalar va boshqalar kiradi.
«Asosiy vositalar» nomli 5-son BHMga binoan asosiy vositalar quyidagi baholarda baholanadi:

• 
  Dastlabki qiymat
  
• 
  Sotish qiymati;
  
• 
  Tugatish qiymati;
  
• 
  Qoldik qiymati;
  
• 
  O‘rnini qoplash qiymati.
  

Dastlabki qiymat — aktivni xarid qilishda xo‘akikatda to’langan pul mablag‘lari yoki uni barpo etishda amalga oshirilgan haqiqiy xarajatlardir. Xarid qilishning haqiqiy qiymati asosiy vositani xarid qilish va uni ishlatish uchun tayyor xolga keltirishda qilingan barcha xarajatlarni, ya’ni: xarid narxi, yuridik yig’imlar va boshqa xarajatlarni o‘z ichiga oladi. Tashkilot tekinga olgan asosiy vositalarning dastlabki qiymati ekspert yo’li bilan bozor narxida baxolangan qiymat bo‘yicha tan olinadi. Tekinga olingan asosiy vositani kirim qilingan sanaga amal qilgan narx asosida joriy bozor qiymati shakllantiriladi. Amaldagi narx to‘g‘risidagi ma’lumotlar ham hujjatlar va ekspert yo’li bilan tasdiklanishi kerak.