Mavzu: Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar va ularni taxlil qilish xususiyatlari Mundarija: Kirish

Y= C+ I + G + Xn
Ikkinchi bir makroiktisodiy ayniyat investitsiyalar va jamgarmalar o`rtasidagi tenglik xisoblanadi.
Investitsiyalar mikdori mamlakatdagi jamgarmalar mikdoriga boglik bo`ladi. Bu ikki ko`rsatkich o`rtasidagi tenglikka erishish makroiktisodiy barkarorlikka erishishning muxim shartidir.
Agarda, milliy iktisodiyot tashki dunyo bilan xech kanday alokaga ega emas (Xn = 0) va davlatning iktisodiyotga aralashuvi nolga teng (G=O), deb faraz kilinsa, unda YAIM orkali ifodalangan ishlab chikarish xajmi SHTD ga teng bo`ladi. YA`ni
YAIM = SHTD = S + S, ayni paytda: YAIM = S + I
Bu erda makroiktisodiy ayniyat kuyidagi ko`rinishga ega bo`ladi:
S + I = S + S yoki I = S
Ushbu ayniyatdan ko`rinib turibdiki, uy xo`jaliklarining jamgarishga bo`lgan istaklari tadbirkorlikning kancha mikdorda investitsiyalash xoxishlariga mos tushsa, unda daromadlar xajmi (SKS) va yalpi xarajatlar (SKI) xajmiga tengligiga yoki ishlab chikarishning muvozanat darajasiga erishish mumkin.
Aytaylik, mamlakat iktisodiyoti ochik, ya`ni eksport-import alokalari yo`lga ko`yilgan, solik solish va transfert to`lovlari ko`rinishida davlat aralashuvi mavjud bo`lsin. Bunday xolatda jamgarish tushunchasi murakkablashib, kuyidagi ko`rinishga ega bo`ladi:
S = Sp + Sd + Sx
Bu erda: Sp - xususiy jamgarmalar;
Sd - davlat jamgarmalari;
Sx - boshka mamlakatlar jamgarmalari.
Bunda xususiy jamgarmalar daromadlar (U), transfert to`lovlari (TR), davlat zayomlari bo`yicha foizlar yigindisidan (N) soliklar (T) va iste`mol (S) xarajatlari yigindisini ayirish natijasiga teng bo`ladi.
Sp = (U + TR + N - T) – C
Davlat jagmarmalari kuyidagi mikdorga teng bo`ladi:
Sg = (T - TR - N) – G
Agar davlat jamgarmalari nolga teng bo`lsa, davlat byudjeti muvozanatlashgan, jamgarishning manfiy mikdori byudjet takchilligini (BT) bildiradi:
BT = - Sg
Bu erda: BT – byudjet takchilligi mikdori.

Boshqa mamlakatlarning jamgarmalari tashki dunyoning bizning importimiz xisobiga olgan daromadlaridan ularning bizning eksportimizga sarflangan xarajatlarini ayirib topiladi.