Mavzu: arm seriyadagi mikrokontrollerlar

ARM SERIYADAGI MIKROKONTROLLERLAR

1. 
   Mikrokontrollerlar
   

Mikrokontroller (Micro Controller Unit, MCU) — bu electron qurilmalarni boshqarish uchun mo’ljallangan mikrosxema hisoblanadi. Odatdagi mikrokontroller pereferiyli qurilmalar va protsessorlar funksiyalarini, ОЗУ (operativ saqlovchi qurilma) yoki ПЗУ (doimiy saqlovchi qurilma) o’z ichiga oladi. Vazifasi bo’yicha bu aniq belgili bir vazifani bajaruvchi, kichik kompyuter.

Zamonaviy mikrokontrollerlarda bir guruh sxemalar o’rniga bir mikrosxemada joylashgan ko’p imkoniyatlarga ega kuchli hisoblovchi qurilmalarning ishlatilishi, bu mikrokontrollerlarning hajmini, elektrenergiyaga talabini va uning bazasida yaratilgan qurilmalarning narxini sezilarli darajada qisqartirdi. Mikrokontrollerlarni istalgan zamonaviy elektron qurilmalarda uchratish mumkin: mobil teleonlarda, foto va videokameralarda, kalkulyatrlarda, soatlarda, televizorlarda, mediapleyerlarda, kompyuterlarda, avtomobillarda, harbiy texnikalarda va elektr choynaklarda ham.

Hozirgi kunda mikrokontrollerlarning juda ko’p sondagi har xil turlari mavjud. Taniqli mikrokontrollerlarni ishlab chiqaruvchi korxonalar quyidagilar:

- PIC – Microchip Technology korxonasining mikrokontrollerlari;

- AVR va ARM – Atmel Corporation kompaniyasining mikrokontrollerlari.

Mikrokontroller qo’yilgan aniq bir vazifalarni bajarishi uchun, uni aniq bir dasturiy taminot yaratuvchi ilovada dasturlash lozim. Bu dastur printsipial sxemaga ulanadi va u «.hex» fayl kattaligida joylashadi. Ko’pincha bu dasturni «Прошивка» (firmware) deb atashadi. Har xil turdagi mikrokontrollerlar uchun turli xil «Прошивка»lar yoziladi. Istalgan «Прошивка» o’z ichida mikrokontrollerga tushunikli mashina kodlarini oladi. Lekin insonga tegishli boshqaruvchi komandalarni va mashina kodlarini yodlab qolish juda qiyin.

Shuning uchun ham dasturni boshida qandaydir bir dasturlash tili (Assembler, С) yordamida yozishadi. Keyin bu dasturni translyator-dastur yordamida kontrollerning mashina kodlariga o’zgartirishadi.

Dasturni yozish uchun yana bir qator maxsus dasturiy ilovalar «софтлар» mavjud. Masalan, AVR mikrokontrollerlari uchun proshivkalarni ishlab chiqarishda WinAVR ishlatishadi. WinAVR hamma kerakli instrumentlarga ega: kompilyator (C va C++ tillari uchun), programmator, tuzatgich, redaktor va boshqalar. WinAVRni qiziquvchanlar va professionallar butun dunyoda keng qo’llaniladi. PIC mikrokontrollerlari uchun proshivka yaratish uchun CCS PCWHD (PIC С Compiler) – C tili kompilyatorini foydalanish mumkin. Yana oldingi dasturiy ilovaga o’xshagan holda bu ilova ham mikrokontrollerlarni dasturlash uchun barcha kerakli instrumentlarni o’z ichiga olgan.

Mikrokontrollerni proshivka qilish uchun programmator kerak bo’ladi. U o’zida dasturiy-apparatlik kompleksni ko’rsatadi. Dasturiy-apparatlik kompleks tarkibida kompyuter bilan mikrokontrollerni bog’lovchi qurilma va bu qurilmani boshqaruvchi dasturlar bor. Programmator mikrokontroller uchun tayyor dasturni uning yodiga kiritadi, ya’niy mikrokontrollerning. Programmatorni sotib olish yoki o’zimiz yig’ishimiz mumkin.

Mikrokontrollerlar uchun har xil turdagi alohida programmatorlar va yana ko’pchilik mikrosxemalarni proshivka qilish qobiliyatiga ega universal programmatorlar mavjud. Programmatorlarning bir kamchiligi ularning qimmat baholigidir.

2.