Мавзу: Ҳаракатларга ўргатиш методикаси ва назарий асослари Режа

7. Мукаммал ўргатиш босқичи
Бу ўргатиш босқичи олдида турган мақсад илгари ҳосил қилинган қўпол малакани аниқ, бутун қисмларигача қайта ишлаб чиқилган малака даражасига етказишдан иборатдир. Мукаммал ўргатиш жараёнида ҳаракатни шу даражада аниқлаш керакки, натижада кўникма бориб-бориб мукаммал ҳаракатни билиб олиш малакасига айлансин. Дастлабки ўргатиш кўпроқ ҳаракат техникаси асосини ўргатишдан иборат бўлган бўлса, иккинчи босқичда бу асос мукаммал ўргатилади ва унинг деталлари аниқлаштирилади.
Мукаммал куч босқичи мураккаб ҳаракат акти алоҳида амалларининг вақтга оид, фазовий ва куч хусусиятларини аниқлаш билан тавсифланади. Алоҳида ҳаракат рефлексларини ва умуман уларнинг тизимини аниқлаш бу жараённинг физиологик механизми ҳисобланади. Ўтказилган жуда кўп тадқиқотларнинг кўрсатишича, ҳаракат кўникмаларининг ҳосил бўлиши тўлқинга ўхшаб содир бўлади: кўникманинг яхшиланиши ҳаракатни бажаришда ёмонлашиши билан алмашинади. Ҳаракат кўникмасини такомиллаштириш натижасида ҳаракатнинг динамик стереотипи вужудга келади ва бу стереотип ҳаракат бир хилда, бир шаклда кўп марта такрорланиши асосида мустаҳкамланади. Мия пўстлоғида юзага келган тизимли фаолият ҳаракат актининг бемалол бажарилишини таъминлайди.
Мукаммал ўргатиш босқичининг муддати ҳар хил бўлиши мумкин. Бу ҳаракатли машқ тузилишининг қанчалик мураккаблигига, ўрганувчининг умумий ва махсус жиҳатдан қанчалик тайёрлигига, ҳатто таъсирланишларнинг қанчалик барқарорлигига, асаб фаолиятининг ишига боғлиқдир. Бу босқичнинг чўзилиб кетишига туғма автоматлашганлик ва ҳимояланиш таъсирини бартараф этиш билан боғлиқ бўлган бошқа кўникма ва қийинчиликлардан салбий таъсирланиш ҳодисалари ҳам сабаб бўлиши мумкин.
Мукаммал ўргатиш босқичининг вазифалари қуйидагилардан иборат:
1) ўргатилаётган ҳаракатларнинг қонуниятларини янада чуқурроқ тушуниш;
2) ўргатилаётган ҳаракат техникаси қисмларини аниқ билиб олишга эришиш;
3) ҳаракат амалларини тўлалигича аниқ, эркин ва бир-биридан узмай бажаришга эришиш.
Бу босқичда ҳаракат амали техникасининг асосий вариантини ўзлаштириш давом эттирилади. Агар зарур шарт-шароит мавжуд бўлса, ўргатилаётган ҳаракатни мураккаб вариантини бажаришга уриниш жуда фойдали бўлади.