Мавзу. Аҳолини иш билан бандлиги назариялари ва уларни амалда қўлланилиши 1-машғулот

Ўзбекистон амалдаги қонунчилигига мувофиқ қуйидагилар иш билан бандлар ҳисобланади:

• ёлланиб ишлаётган, ишни тўлиқсиз иш вақтида ҳақ эвазига бажараётган, шунингдек ҳақ тўланадиган бошқа ишга, шу жумладан вақтинчалик ишга эга бўлган фуқаролар;
• бетоблиги, меҳнат таътилида, касбга қайта тайёрлашда, малака оширишда эканлиги, ишлаб чиқаришнинг тўхтатиб қўйилганлиги муносабати, шунингдек қонун хужжатларига мувофиқ вақтинча иш жойида бўлмаганда ходимнинг иш жойи сақланиб турадиган бошқа ҳолларда вақтинча иш жойида бўлмаган фуқаролар;
• ўзини иш билан мустақил таъминлаётган фуқаролар, шу жумладан юридик шахс ташкил қилмаган ҳолда тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланаётган фуқаролар, кооперативларнинг аъзолари, фермерлар ва уларнинг ишлаб чиқаришда қатнашаётган оила аъзолари;

Ўзбекистонда амалдаги қонунчиликка мувофиқ қуйидагилар иш билан бандлар ҳисобланади:

• Қуролли Кучларда, Миллий хавфсизлик хизмати ва ички ишлар органлари ва қўшинларида хизматни ўтаётган, шунингдек муқобил хизматни ўтаётган фуқаролар;
• Таълим тўғрисидаги қонун хужжатларига мувофиқ ишлаб чиқаришдан ажралган ҳолда таълим олаётган фуқаролар;
• қонун ҳужжатларига мувофиқ фаолият олиб бораётган жамоат бирлашмалари ва диний муассасаларда ишлаётган фуқаролар.

Иш билан бандлар мақомида ёлланиб ишлаш билан ўз корхонасида ишлаш фарқланади.

Иш берувчилар
Шахсий меҳнат фаолияти билан машғуллар
Жамоа корхоналарининг аъзолари
Оила корхоналарининг иш ҳақи олмайдиган аъзолари
Ўз корхонасида ишлаш – товарлар илаб чиқариш ёкти хизматлар кўрсатиш ҳисобига олинган даромаддан иш ҳақи тўланадиган меҳнат фаолиятидир.
Ёлланиб ишлаш – ёлланиб ишлаётган шахсга корхона ва ташкилотнинг бевосита даромадига боғлиқ бўлмаган иш ҳақи тўланиши кафолатланиши белгилаб қўйилган меҳнат шартномаси асосидаги меҳнат фаолиятидир.
Ёлланма ходимларга иш ҳақи тўланадиган лавозимга тайинланганлар ёки тасдиқланганлар (корхона ва ташкилотларнинг раҳбарлари, директорлар ва бошқарувчилар) ҳам киради.