|
YOD-ta’sir mexanizimi xlornikiday.Mikroblarga qarshi ta’siri faqat elementar yodga ҳos, yodidlar bunday xossaga ega emaslar.
Qo’llanilashi:yangi yaralarni, jaroxatlarni, operastiya maydonchasi, jarox qo’liga ishlov berishda ҳamda zamburug’larga qarshi vosita sifatida (rangorang temiratka-leshay) Qo’llaniladi.
OKSIDLOVCHILAR.
Bu guruxga vodorod perekisi va kaliy permanganat preparatlari kiradi. Bu ikkala preparat ҳam antiseptik va dezodorantlik xossasiga ega. Ta’sir mexanizimi kislorodni ajratilishi bilan bogliq.Lekin molekulyar-kislorod kuchsiz mikrobga qarshi ta’sirga ega. Shu sababli vodorod pereksini yarallarni tozalash uchun qo’llaniladi, chunki molekulyar kislorod ajralganda ko’piradi va gaz pufakchalari o’zlari bilan yiring bo’laklarini, Qon laxtalarining o’lgan to`qima bo’laklarini chiqarib tashlaydi. N2O2 asosan tomoqni chayqash, o’rta quloqni yuvishda ҳam qo’llaniladi.N2O2 qon ivishini tezlashtiradi, chunki kislorod fibrinogenni fibringa aylanishini tezlashtiradi. (Masalan: burundan qon ketishida).
PERMANGANAT KALIY- Vodorod perekisiga nisbatan kuchli, lekin qisqa ta’sirga ega.Bu modda faol oksillanuvchi, chunki ajralgan kislarod pufak shaklida ajralmay oksidlanuvchi substratga o’tadi. Kaliy permanganat kichik konstentrastiyalarda xidsizlantiruvchi va burushturuvchi, kata konstentrastiyalarda kuyduruvchi va yalliglantiruvchi xususiyatiga ega.
Qo’llanilishi: yiringli yaralar va bo’shlaqlarni chayqash, yuvish uchun morfin bilan o’tkir zaҳarlanishda medani yuvish uchun qo’llaniladi.
ALDEGID VA SPIRTLAR GURUXI.
FARMALDEGID eritmasi (40%)kuchli mikroblarga qarshi va dezodorant (xidsizlantirish) ta’siriga ega. Formaldegid bakteriyalarning vegitativ formalaridan tashqari, ularning sporalariga ҳam ta’sir ko’rsatadi (masalan: kuydirgi-sibir yarasi). Ta’sir mexanizimi: oqsillarning aminogruxlari bilan boglanib ularni denaturastiya qiladi. Shu sababli formaldegid to`qimalarga salbiy ta’sir etib ularni yalliglanishiga sabab bo’ladi. Bunday ҳolat uning qo’llanilishini cheklaydi. Teriga formaldegid burushtiruvchi ta’sir etib. Ter bezlarini jaroxatlaydi, shu tufayli teri qurib qoladi.
Qo’llanilishi: xonalarni, uy anjomlarni, kiyim kechaklarni dezinfekstiya qilish uchun.
GEKSAMETILEN TETRAMIN (Urotropin) – peshob yo’llarining infekstiyasida qo’llaniladi, peshobning kislotali muxitida ammiak va formaldegidga parchalanadi. Kapsulalarda ichiladi (oshqozonning kislotali muҳitida parchalanmasligi uchun).
ETIL SRIPIRTI-jarroxlik asboblari, Qo’llar va operastiya maydoniga ishlov berish uchun Qo’llaniladi. Konstentrastiyasi oshgan sari mikroblarga Qarshi ta’sir ortadi. 95 % asboblar, 70%-Qo’l terisiga ishlov berish uchun Qo’llaniladi.
OGIR METALL TUZLARI.
Ular kichik konstentrastiyalarda mikroorganizimlarining sulfagidril guruxlari bilan boglanib ularni falajlaydi, modda almashinuvi va rivojlanishi to’xtaydi. Kata konstentrastiyalarda metall xusisiyatlariga, kislota Qoldigi, dissostiyalanish darajasi va eruvchanligiga qarab ta’sir etgan joyda burishtiruvchi, yalliglantiruvchi va kuydiruvchi ta’sir ko’rsatadilar. Ogri metall tuzlari maxalliy ta’sir etganda oqsillarni denaturastiyalaydi, chunki ular bilan bo’sh (yumshoq) yoki pishiq (Qattiq), albumintlar xosil qiladilar. Pishiq albuminatlar xosil qilsalar to`qimalar zichlanadi va ularning yuzasida parda xosil bo’ladi. Bu burushtiruvchi ta’siri, yalliglanish kamayadi. Agar bo’sh albumintlar ҳosil bo’lsa ogir metall tuzlari to`qimalarga chuqurroq kirib u erdagi nerv oxirlarini va xujayralarni qitiqlaydi, oqibatda kuydirishi mumkin. Bunday ta’sir albuminatlar qancha eruvchan bo’lsa shuncha kuchli rivojlanadi. Albuminatlarning biologik eritmalarida eruvchanligiga /suvdv/ qarab ogir tuzlari quydagi tarkibda joylashadi: Pb AL. Zn. Cu. Ag. Hg ya’ni qo’rg’oshin tuzlarida burishtiruvchi ta’sir simob tuzlarida kuydiruvchi ta’sir kuchli namoyon bo’ladi. Shu qatorda tuzlarning mikroblarga qarshi ta’siri ortadi. Shu sababli anteseptik sifatida kumush va simob tuzlari axamiyatlidir.
SIMOB DIXLORID (sulema Hg cl2) suvda yaxshi eruvchan va dissostiastiyalanuvchi prepahat, kuchli antimikrob ta’sirga ega. Metallarni, korrozinga uchratadi. Bemor chiqindilariga ishlov berishga yaramaydi, chunki prepparatning aktivligi susayadi. Zaxarliligi yuqori, teri va shilliq Qavatlarni yalliglantiradi. Ulardan yaxshi o’tadi (so’riladi).
Jarrox qo’lini, idish-tovoq, xonalarga ishlov berish uchun qo’llaniladi.
SARIQ SIMOB OKSIDI.
HgO-suvda erimaydi.Konyungtivit, keratit, piodermitlarda maҳalliy qo’llaniladi.
Simob tuzlari bilan o’tkir zaxarlanish (Hg Sl2)-qorinda ogriq, qayt qilish, ich ketish. MNS avval qozgalish va tezda teskari xolatga o’tish, yurak etishmovchiligi, kollaps, 2-3 kundan keyin stomatit, yarali kolit sulemali buyrak, chunki simob shu azolar orqali ajraladi.
Yordam: oshqozon yuvish, unitiol kiritish, aktivlantirilgan ko’mir, sut, tuxim oqsili, surgi dorilar, sifon xukna, gemodializ, peshob ajralishini kuchaytirish kerak.
SURUNKALI ZAXARLANISh-merkuzalizm-stomatitlar, anemiya leykopeniya. Davolash: unitiol, ETDA, Na bisulfat, simptomatik davolash.
KUMISh NITRAT: (lyapsis Ag protorgol, kollargol/.
RUX SULFAT (Zn So4)-ikkala preparat xam kuz kasalliklarida anteseptik sifatida qo’llaniladi. Bundan tashqari peshob puffagi va peshob yo’llarining yuviish uchun ishlatiladi. Traxomani davolashda maxsus qalam qo’llaniladi. Uning tarkibida Ag NO3,Cu So4 va boshqalar bor.
Do'stlaringiz bilan baham: |
