Mavzu: Andozalarni pardozlash,saklash va tamirlash. Reja: Zakrovli birikmalar

Mavzu: Andozalarni pardozlash,saklash va tamirlash.
Reja:
1. Zakrovli birikmalar
2. Eshik bloklari detallarini yog‘och materiallardan tayyorlash va yig‘ish.
3. Eshiklar yuzalari

Zakrovli birikmalar

Oynalanadigan duradgorlik buyumlari tayyorlashda zakrov­li birikmalar hosil qilinadi. Zakrovli birikmalar dasta bet, to‘g‘ri tirnoqli yoki porsi usulida biriktirilishi mumkin. Zakrovli birikmalar boshqa turdagi birikmalarga qaraganda bir oz murakkab bo‘lib, ma’lum darajada malaka bo‘lishini talab etadi. Shuning uchun ham zakrovli birikmalar hosil qilish mashqini o‘quvchilarda yetarli ko‘nikma va mehnat malakalari hosil bo‘lgandan so‘ng o‘tkazilgani ma’qul (75-rasm).
Quyida to‘g‘ri tirnoqli zakrovli birikmalar hosil qilish usuli bilan tanishib o‘tamiz.
To‘g‘ri tirnoqli zakrovli birikmalar quyidagi ko‘rsatilgan ketma-ketlikda tayyorlanadi.

Avvalgi usullardagidek material tanlanadi va brusok tayyorlanadi.

Brusoklarning uchi guniyali qilib tayyorlangandan sung a o‘lchamda tirnoq va quloq uzunligi rejalanib guniya yordamida qolgan tomonlarga olib o‘tiladi.

Zakrov ochilganda qulokning qirg‘og‘idan qirqimi 1 sm2 bo‘lgan a uzunlikdagi qismi randalanib (chiqib) ketadi. Buni hisobga olib tirnoq chiqarishda zakrovlik tomonidan 1 sm qisqa kertiladi. Shuning uchun tirnoqni rejalashda a o‘lchamdagi reja chizig‘idan 1 sm tashlab a-1 o‘lchamda qo‘shimcha reja chiziladi va guniya yordamida qolgan tomonlarga olib utiladi.

75-rasm. Turli duradgorlik birikmalari:
a-ko‘p tirnoqli birikma; b-“qaldirg‘och quyruq” shaklli birikma; c-ko‘p tirnoqli yarim yashirin birikma; e- ko‘p tirnoqli yashirin birikma; f-zakrovli birikma; i-silindrik tirnoqli birikma; j- silindrik yashirin birikma; k-plastiali yashirin birikma; l- m- n-parron bo‘lmagan o‘yiqli pazli birikmalar.

Tirnoq va quloqlarni rejalashda zakrov ochilishini hisobga olib xatkashning bitta chizg‘ichini hamma vaqt 1 sm o‘lchamga sozlanadi. (Chunki zakrov randa qirg‘okdan 1 sm2 qirqimlik zakrov ochadi.) Ikkinchi chizg‘ichni esa iskananing enini hisobga olib, unga 1 sm qo‘shib sozlanadi (iskananing eni 15 mm bo‘lsa xatkashning ikkinchi chizg‘ichini 25 mm ga sozlanadi). Xatkashni shu tariqa o‘lchamga sozlab tirnok, va k,ulokk rejalanadi.

3. Tirnok chiqarish va quloq ochish reja asosida olib boriladi. Tirnoq chiqarishda zakrovli tomondan a=1sm o‘lchamli reja chizig‘igacha tilinib so‘ng kertiladi. Orqa tomondan o‘lchamli rejagacha tilinib so‘ng kertiladi. Quloq odatdagidek ochilaveradi.
Zakrovlar bir yoqli ochilganda xamma vaqt brusokning «bet» va «yordamchi bet»lar kesishuvchi qirrasidan ochiladi. Zakrov zakrov randa yordamida ochiladi.
To‘g‘ri tirnoqli zakrovli birikmalarga sifat berish maqsadida «bet» tomondan zakrov ochilsa, orqa tomondan faska chiqariladi. Buni hisobga olib tirnoq chik,arishda orqa tomondan o‘lchamda kertmak chiqarmasdan, balki tilishni a o‘lchamgacha olib borib kertishda a=1 o‘lchamli reja chizig‘idan a o‘lchamli reja chizig‘iga tushadigan qilib burchak ostida arralab kertiladi. Barcha qismlardagi faskalarning bir xil chiqishini ta’minlash uchun faska chikariladigan qirra bo‘yicha xatkashning katta o‘lchamli cho‘pi bilan, opqa tomonga 1 sm ga sozlangan cho‘pi bilan reja chizib olinadi. Buning uchun xatkashni tirnoq, quloq rejalashga sozlangan holicha saqlash kerak. Faska chiqarishda randalash reja chizig‘igacha davom ettiriladi.
Agar zakrovli birikmalarga faska o‘rnida gul chiqarilsa tirnoq, quloqlar porey usulida biriktiriladi. Biriktiriluvchi qismlardagi gullarni bir-biriga mos kelishini ta’minlash maqsadida gul chiqarishdan oldin kismlarni xomaki yig‘ib, birikmaning tekisligi ta’minlangandan so‘ng qayta qismlarga ajratib gul chiqariladi.
6. Tayyor bulgan qismlar yig‘ilib, jipsligi ta’minlanadi.