Mavzu: Ajraluvchi birikmalar mavzusi bo’yicha dars ishlanmasi Mundarija: Kirish

Parchasimon birikmalar
Parchin mixli birikmalarni shartli tasvirlash va belgilash qoidalari GOST 2.313-82 (ST SEV 138-81) da keltirilgan. Parchin mixli birikmalar ajralmas birikmalarning bir turidir. Parchin mix ularning asosiy elementidir. Parchin mixli birikmalar hosil qilish jarayoni quyidagicha: dastlab birikuvchi detallarida teshiklar parmalanadi. Bu teshiklardan parchin mixlar o’tkaziladi. So’ngra parchin mix qalpog’i ostiga mos keluvchi o’yiqli taglik tiraladi, ikkinchi uchi esa parchinlanadi.
Amalda parchin mixli birikmalarning quyidagi turlari ishlatiladi. 1. Ustma-ust birikma, bunda birikuvchi elementlar ustma-ust qo’yiladi (17-shakl). 2. Taglik qo’yilgan birikma. Bunday birikmalarda birikuvchi listlarning bir yoki har ikki tomonidan tagliklar qo’yiladi (18-shakl).

17-shakl

18-shakl
Parchin mixlar bir qatorli yoki ko’p qatorli bo’lishi mumkin. Ular shaxmat tartibida yoki parallel (18-shakl) joylashtiriladi. Kesuvchi tekislik parchin mixlar o’qi orqali o’tkazilsa, ular qirqimda shtrixlanmay ko’rsatiladi.

Bir qatorda joylashgan parchin mixlarning markaziy o’qlari orasidagi masofa
parchin mix chokining qadami t deyiladi. Parchin mixli birikma elementlari birikuvchi listlar qalinligi S ga nisbatan quyidagi formulaga ko’ra hisoblanadi (18-shakl): S_Hq0,8 S.
Chizmada parchin mixlar quyidagicha belgilanadi: 1. “Parchin mix” so’zi. 2. Parchin mix diametri. 3. Parchin mix uzunligi. 4. Materialning gruppa nomeri (00 gruppa ko’rsatilmaydi). 5. Materialning markasi (00 gruppa uchun ko’rsatilmaydi). 6. Standart nomeri. Diametri dq10 mm, uzunligi Lq25 mm bo’lgan 00 gruppa materialidan qoplamsiz ishlangan parchin mixning shartli belgilanishi: parchin mix 10 x 25 GOST 10299-80.
Mashinasozlik detallarining eskizlariva ish chizmalarini bajarish.
Detalning chizmasi bu detalni tayyorlash va nazorat qilish uchun zarur bo’lgan ma’lumotlarni o’z ichiga olgan asosiy konstruktorlik hujjati hisoblanadi.
Agar detalning chizmasi chizma asboblarisiz ko’zda chamalab chizilsa, bunday chizmani eskiz deb ataladi. Eskizlarni har qanday standart formatli qog’ozda bajarish mumkin. O’quv sharoitlarida katak qog’ozidan foydalaniladi.
Detalning chizmasini bajarishdan oldin chizmaning mazmuniga tegishli hamma ma’lumotlarni, chunonchi, detalning eng ko’p uchraydigan elementlari, yuzalar g’adir-budurligi, o’lchami, texnikaviy talablar, materiallarning belgilanishlari va boshqa ma’lumotlarni o’rganish zarur.