Mavzu: Adaptiv jismoniy tarbiya. Reja: Kirish I bob. Adaptiv jismoniy tarbiyaning asosiy tushunchalari va atamalari

II BOB. Adaptiv jismoniy tarbiya nazariyasi va tashkil etilishi o’quv intizomi va ijtimoiy amaliyotning muhim sohasi.
2.1. Adaptiv jismoniy tarbiya yo‘nalishi sifatida.

Adaptiv jismoniy madaniyatning maqsadi: jismoniy madaniyatning bir turi sifatida tabiat tomonidan bo‘shatilgan va uning tanaviy vosita xususiyatlariga ega bo‘lgan (hayot jarayonida qolgan) mavjud bo‘lgan optimal ishlash rejimini ta'minlash orqali sog‘liq va (yoki) nogironlik holatida doimiy og‘ishlarga ega bo‘lgan odamning hayotiyligini maksimal darajada rivojlantirishdir. ma'naviy kuchlar, ularni ijtimoiy va individual ahamiyatli mavzu sifatida maksimal darajada o‘zini namoyon qilish uchun uyg‘unlashtirish.
Adaptiv jismoniy tarbiya maqsadi: ushbu sohadagi faoliyatning asosiy to‘plamini jalb qilinganlar uchun ham, o‘qituvchi uchun ham (o‘qituvchi, murabbiy, metodist) shakllantirishga imkon beradi.
Optimal psixofizik holatini saqlab, inson hayotiyligini Adaptiv jismoniy madaniyatining vositalari va usullari yordamida maksimal rivojlanish har bir nogironga nafaqat sog‘lom odamlarning natijalari bilan taqqoslanadigan, balki ulardan yuqori darajadagi ijodiy qobiliyatlarini amalga oshirish va ajoyib natijalarga erishish imkoniyatini beradi. Nogironlik, sog‘liqning ayrim nuqsonlari haqiqatan ham kuchli irodali, maqsadli odamlarni to‘xtata olmasligiga ishonch hosil qilish uchun (Tamerlan, Franklin Ruzvelt, Aleksey Maresyev, Valentin Dikul, Svyatoslav Fedorov, Olga Skoroxodova) va boshqalarni esga olish kifoya. va ma'naviy. va bu yo‘ldagi birinchi qadam (hayot jarayonida nogironlarga ega bo‘lganlar uchun yangi) Adaptiv jismoniy tarbiya bo‘lishi mumkin va bo‘lishi kerak, bu insonning har qanday faoliyatida zarur bo‘lgan ko‘nikma va ko‘nikmalarni egallashga, sub'ektlar o‘rtasida o‘zaro muloqotda bo‘lishga imkon beradi.
Adaptiv jismoniy tarbiyada hal qilinishi kerak bo‘lgan vazifalar har bir kishining o‘ziga xos ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda belgilanishi kerak; muayyan vazifalarning ustuvorligi ko‘p jihatdan adaptiv jismoniy tarbiyaning tarkibiy qismi (turi), o‘quv materiallari, o‘quv jarayonini moddiy-texnik ta'minoti va boshqa omillar bilan belgilanadi.

Eng umumlashtirilgan shaklda, adaptiv jismoniy tarbiyadagi vazifalarni ikki guruhga bo‘lish mumkin.
Vazifalarning: birinchi guruhi jalb qilinganlarning xususiyatlaridan kelib chiqadi

• 
  sog‘liqni saqlash darajasidagi nogironlar va (yoki) nogironlar. Bular tuzatuvchi, kompensatsion va profilaktik vazifalardir.
  

Ikkinchi guruh - jismoniy tarbiya uchun an'anaviy bo‘lgan ta‘lim, tarbiya va sog‘lomlashtirish vazifalari.
Adaptiv jismoniy madaniyatda diqqatning ob'ekti salomatlik holatida og‘ish bo‘lgan odam ekanligi sababli, ushbu faoliyat turining ulkan imkoniyatlaridan foydalanib, mavjud bo‘lgan kamchilikni tuzatish va iloji bo‘lsa, uning asosiy kamchiliklarini tuzatish mantiqan to‘g‘ri keladi. Bundan tashqari, biron bir qusur ilgari aniqlangan bo‘lsa, uni tuzatish ehtimoli shuncha yuqori bo‘ladi.
Tuzatish vazifalari haqida gapirganda, mualliflar nafaqat mushak-skelet tizimining (nuqsonlar, tekis oyoqlar, semirib ketish va boshqalar) buzilishlarini (nuqsonlarini), balki sezgi tizimlarini (ko‘rish, eshitish), nutqni, aqlni, hissiy-ixtiyoriy sohani, somatik funktsional tizimlarni ham anglatadi. va boshq.
Masalan, okuloharakat-mushaklarni kuchaytirishga yo‘naltirilgan ish ko‘rishning yaxshilanishiga olib kelishi mumkin; moddiy shaklda aqliy harakatlarning shakllanish bosqichi (P. Ya. Halperinning fikriga ko‘ra) ushbu jarayonning samaradorligini sezilarli darajada oshiradi; mushaklarni ixtiyoriy ravishda bo‘shashtirish ko‘nikmalariga o‘rgatish psixologik "qisqichlarni" olib tashlash, hissiy holatni sozlash va hk.
Albatta, tuzatish ishlari ham asosiy nuqsonga, ham qo‘shma kasallikka ham, asosiy nuqson tufayli kelib chiqqan ikkilamchi kasalliklarga ham olib borilishi mumkin.
Tuzatishning iloji bo‘lmasa, kompensatsion vazifalar paydo bo‘ladi (ko‘zi ojizlar uchun fazoviy-vaqtli yo‘nalishni shakllantirish, sezgi tizimlarini "o‘rgatish", protezlarda yurishni o‘rganish va boshqalar).
Va, nihoyat, bu yoki boshqa nuqson, bu yoki boshqa kasallik majburiy profilaktik ishlarni talab qiladi (profilaktika muammolarini hal qilish). Masalan, odamning harakatchanligini cheklash, shoshilinch ravishda jismoniy harakatsizlik va gipokineziya tufayli kelib chiqadigan kasalliklarning oldini olish uchun maqsadli tadbirlarni talab qiladi.
Albatta, bu vazifalarning barchasi u yoki bu bilimlarni, ko‘nikmalarni (ta'lim vazifalari) o‘qitish kontekstida hal qilinadi; jalb qilinganlarning bu yoki boshqa shaxsiy xususiyatlarini tarbiyalash (o‘quv vazifalari); ularning jismoniy fazilatlari va

qobiliyatlarini rivojlantirish, oyoq mushaklarini mustahkamlash, holatni yaxshilash va boshqalar (sog‘liqni tiklash vazifalari).
Ijtimoiy integratsiya jarayoni shaxsning sotsializatsiyasi bilan chambarchas bog‘liq bo‘lib, u ikki tomonlama jarayon sifatida belgilanadi: bir tomondan, shaxs ijtimoiy tajribani o‘rganadi, boshqa tomondan madaniyatga faol qo‘shiladi, qadriyatlar va ijtimoiy aloqalar tizimini qayta ishlab chiqaradi, uning atrofidagi odamlarga, hayot sharoitlariga ta‘sir qiladi. Shunday qilib, shaxs nafaqat ijtimoiy muhitga moslashadi, balki ma'lum bir ijtimoiy makonni "engib chiqadi".