Mavzu №30 lazerlar texnologik qurilmalar va ularga qoʻyiladigan talablar reja

Lazerlar texnologik qurilmalar va ularga qoʻyiladigan talablar


Optik, damlangan qattiq tanali lazerlar. Bu turdagi lazerlarda nurlovchi -qattiq tanali aktiv element hisoblanadi. Bunday lazerlarda dielektrikning asosiy massasi nurlanishni generatsiya qilishda bevosita ishtirok etmaydi. Nurlanishni yig‘ish va generatsiya aloqasi unda boʻlgan 0,1-10% oʻtuvchi matritsalar, matritsalar atomlari aktivatorlar oʻtishlari bilan bog‘liq.
Matritsa materiali sifatida yer ishqorlarining ftoridli kristallari, sun’iy yoqutning volframatlari va molibdatlari, yaltiroq-alyumin grantlari, har xil tuzilishli shishalar xizmat qiladi. Aktivlashtiruvchi qorishmalar sifatida yana xrom va uran yerning tansiq elementlari hisoblanadi.
Aktiv atomlar energetik sathi ishchi tanani qizdirilishida o‘zgaradi va ma’lum chegaraviy haroratga yetganida kogerentli generatsiya nurlanishi toʻxtaydi. Bundan tashqari, o‘zakning qizdirilishi unda termik kuchlanish paydo boʻlishiga olib keladi, shu sababli o‘zak buzilishi mumkin, shuning uchun qattiq tanali lazerlar konstruksiyalarida ishchi tanani suv bilan yoki suyuq azotda sovutish ko‘zda tutiladi.
CHaqnovchi lampaning yorug‘lik nurlanishi optik rezanatorning aktiv atomlariga ta’sir qiladi, ular qoʻzg‘aladi va keyin pastroq energetik sathga oʻtishda o‘zining nurlanishini generatsiyalaydi. Koʻpincha impulslar takrorlanishi asosan sovutilish sharoiti va impulsli lampaning tavsifiga bog‘liq. Zamonaviy lazerlarda, u minutiga 600 impulsgacha yetadi.
Qattiq tanali lazerning vazifali sxemasi. Lazerdan energiyaning nurlanishi yuz ulishdan yuz Dj gacha, 0.001ч100 Dj boradi. Qattiq tanali lazerlar FIK nisbatan yuqori emas, chunki damlangan lampaga uzatiladigan damlangan energyanig bir qismi issiqlikka aylanadi.
Lazerli nurlanish detallar yuzasini bombordimon qilishda sferik yoki silendirik optikalar yordamida fokuslanadi. Birinchi holatda nur nuqtaga fokuslanadi, ikkinchisida-liniyaga.
Lazer beshta bloklardan iborat:

• 
  nurlanish boshchalari;
  
• 
  kondensatorlar bloki;
  
• 
  tug‘rilagichlar bloki;
  
• 
  yondirish bloki;
  
• 
  boshqarish pulti.
  

- uzatiladigan energiyaning ko‘proq qismi issiqlikka aylanadi
Nurlanuvchi boshcha oldin elektr energiyani yorug‘likka, keyin esa monoxromatikli lazer nulalanishiga, kondensatorlar bloki energiya jamlanishini ta’minlaydi. To‘g‘rilovchi blok o‘zgaruvchan tokni, o‘zgarmas tokka o‘zgartirish uchun xizmat qiladi va undan kondensatorlar zaryadlanadi. Yondirish bloki juda yuqori kuchlanish ishlab chiqaradi, u bilan chaqnash lampalar gazida birlamchi oʻtishni amalga oshiradi.
4 –rasmda qattiq tanali lazerning vazifali sxemasi keltirilgan.