Mavzu №2. Kimyoviy analizning metrologik asoslari metrologiya haqida tushuncha

Ekvivalent

• Birikmadagi shartli zarrachalar o'rtasida stexiometrik deb ataladigan ma'lum nisbatlar mavjud. Masalan, NaCl molekulasida natriyning bitta atomı xlorning bitta atomı bilan bog’lanishgan, H2CO3 molekulasida vodorodning ikkita protonı CO32- bitta zarrachasi bilan birikkan. Reaksiyaga kiruvchi zarrachalar o'rtasida ham stexiometrik munosabatlar o'rnatiladi, masalan
• a A + bB = cC + dD
• reakciyasida A moddaning a shartli zarrachalari B moddaning b shartli zarrachalari bilan tasirlashadi. Bu erda, A moddaning bitta zarrachasi B moddaning b/a zarrachasiga ekvivalentdir.
• ь/а nisbati B moddaning ekvivalent omili deyiladi va f/ekv(B) deb belgilanadi Masalan, quyidagi reaksiyada
• 2HCI + Na2CO3 = NaCl + H2CO3
• f/ekv(Na2CO3) =1/2, ekvivalent Ekv (Na2CO3)= 106/2=53 .

Kislota-asosli reaktsiyalarda ekvivalent- bu reaktsiyada bitta vodorod ionini birlashtiradigan, almashtiradigan, chiqaradigan yoki boshqa usulda bitta vodorod ioniga teng bo'ladigan shartli zarracha bo'lib hisoblanadi.

Oksidlanish-qaytarilish reakciyalarida ekvivalent — bir elektronnı biriktirib oladigan yoki beradigan shartli zarracha.

K2Cr2O7 + 3 Na2SO3 + 4 H2SO4 → Cr2(SO4)3 + K2SO4 + 3 Na2SO4 + 4 H2O

3 SIV - 6 e- → 3 SVI 

2 CrVI + 6 e- → 2 CrIII  Ekv(K2Cr2O7)=294/6=49