Mavzu №2. Kimyoviy analizning metrologik asoslari metrologiya haqida tushuncha

Aniqlik

• Aniqlik - bu o'lchov natijalarining mos keladigan miqdorlarning haqiqiy qiymatlariga yaqinligini aks ettiruvchi o'lchov jarayonlarining sifati. Aniqlik qanchalik baland bo'lsa, o'lchash moslamasining xatosi shunchalik kichik bo'ladi. Aniq natija olindi,deganda, uning to‘g‘riligi, olingan har bir qiymatning o‘zaro bir-biriga mos kelishi tushuniladi. Aniqlik, ko'pincha, foizlarda nisbiy xato tarzida ifodalanadi. Analiz natijasining aniqligi tekshiriladigan moddaning tabiati va analizning maqsadidan kelib chiqqan holda belgilanadi. Masalan, ko'pchilik hollarda, 5-10 % xato katta sanalmaydi, ayrim hollarda esa 0,5 % xato ham juda katta hisoblanadi. Bu qo‘yilgan vazifadan va analiz obyektining tabiatidan kelib chiqqan holda belgilanadi. Yarim o‘tkazgich moddalar analizida yo‘lqo‘yiladigan xato 0,1 % dan kichik bolishi kerak, chunki juda oz miqdor begona jins ham uning fizikaviy xossalarini yomonlashtiradi. Agar gravimetriya usulining aniqligi 0,05-0,2 %, titrimetrik analizniki 0,1-0,5 % boisa, kulonometrik analizning aniqligi esa 0,001-0,01 %.
• Zarur boimagan hollarda aniqlikni oshirish uchun intilish analiz vaqtini cho'zishi va uni qimmatlashtirishi mumkinligini hisobga olinish kerak. Hisoblashlar va tajribalaming ko‘rsatishicha, xatoni 10 marta kamaytirish vaqtning 20 marta oshishiga olib keladi. Shuning uchun ham har bir konkret analiz talablaridan kelib chiqqan holda aniqlik tanlanishi kerak.
• .