Мавзу: №2 “Асосий макроиқтисодий кўрсаткичлар ва уларни ҳисоблаш”

мавзу: №2 “Асосий макроиқтисодий кўрсаткичлар ва уларни ҳисоблаш”

I машғулот

• Миллий ҳисобчилик тизимининг ривожланиш тарихи
• ХХБ (ҳалқ хўжалиги баланси) ва миллий ҳисоблар тизими
• Ялпи ички маҳсулот тушунчаси ва уни ҳисоблашнинг асосий шартлари
• Ялпи ички маҳсулотни ҳисоблаш усуллари

МХТ нИНГ ривожланиш тарихи

“Миллий хисобчиликатамаси голландиялик иқтисодчиси Ван Клифф томонидан киритилган.

Мазкур тизим доиравий айланиш модели асосида шаклланган ва кейинчалик ўзгартирилган

1-режа
МҲТ БМТ томонидан эълон қилинган «Миллий ҳисоблар ва ёрдамчи жадваллар тизими» номли ҳужжат асосида халқаро статистикада стандарт тизим сифатида 1953 йилдан бошлаб қўлланила бошлади.
Шу даврдан (1953 йилдан) буён шу давргача МҲТ тўрт марта ўзгартирилиб, такомиллаштирилди. Лекин у ҳали ҳам такомиллаштиришга муҳтож. Ҳозирги даврда дунёнинг 100 дан ортиқ мамлакатларида, шу жумладан Ўзбекистонда мазкур тизимнинг такомиллаштирилган шакли қўлланилмоқда.

МХТ кўрсаткичларга қуйидагилар киради:

• Ялпи ички маҳсулот (ЯИМ),
• Соф ички маҳсулот (СИМ),
• Ялпи миллий даромад (ЯМД),
• Соф миллий дароимад (СМД),
• шахсий даромад (ШД),
• Шахсий тасарруфидаги даромад (ШТД),
• Истеъмол(С),
• Жамғариш (S) кўрсаткичларининг ҳажми ва ўсиш суръатлари;

давоми:

• иқтисодиётнинг таркибий тузилиши;
• мамлакат экспорти ва импорти ҳажми, таркиби, ЯИМдаги улуши ва ўсиш суратлари;
• ресурслардан фойдаланишнинг самара-дорлигини характерловчи кўрсаткичлар;
• давлат бюджети тақчиллиги, дефлятор, истеъмол баҳолари индекси, инфляциянинг ўсиш суръатлари;
• ишсизлик даражаси ва ишсизлар сони, аҳолининг иш билан бандлик даражаси;
• аҳолининг моддий неъматлар ва хизматлар истеъмоли ҳажми, уларнинг жамғармалари, иш ҳақининг қуйи миқдори ва бошқалар.

1993 йилда қабул қилинган БМТ