Мавзу: №2 “Асосий макроиқтисодий кўрсаткичлар ва уларни ҳисоблаш”

МҲТнинг янги талқинига кўра

Ялпи ички маҳсулот (ЯИМ) тушунчасига аниқликлар

киритилди.

Ялпи ички маҳсулот
Миллий ҳисоблар тизимидаги асосий макроиқтисодий кўрсаткич
Маълум муддат (йил) давомида мамлакат резидентлари томонидан янгидан яратилган ( қўшилган) қийматлар йиғиндиси
Мамлакат резидентлари томонидан маълум муддат давомида ишлаб чиқарилган пировард товарлар ва хизматлар бозор баҳоларининнг умумий йиғиндиси
Якуний маҳсулотни ишлаб чиқариш жараёнида резидент-ишлаб чиқариш бирликлари томонидан, қўшилган қийматлар ҳисобидан, тўланган дастлабки даромадлар йиғиндиси

Яим ни ҳисоблаш ШАРТЛАРИ

• Пул кўрсаткичи;
• Бир йил давомидаги ўзгаришлар ўрганилади;
• Фақат якуний товар ва хизматларнинг қиймати киритилади, (оралиқ махсулотлар киритилмайди);
• Ноишлаб чиқариш битимларнинг баҳоси киритилмайди;
• Ишлаб чиқарилиши узоқ муддат давом этадиган товарлар (м-н уй-жой қурилиши, самолёт и/ч ва хок.) и/ч тугалланган йилининг ЯИМга киритилади.

ноишлаб чиқариш битимларга

Соф молиявий битимлар
давлатнинг трансферт тўловлари, м-н стипендия, нафақа
хусусий трансферт тўловлар м-н, мерос,
қимматли қоғозлар билан битимлар, м-н акция сотиб олиш
Ишлатилган товарларнинг қайта сотилиши билан боғлиқ бўлган битимлар
2017 йилда ишлаб чиқарилган автомобил 2020 йилда қайта сотилса
Ялпи ички маҳсулотни ҳисоблаш усуллари
Миллий ҳисоблар тизими (МҲТ)

• бу барча асосий иқтисодий жараёнларни, такрор ишлаб чиқариш шароитлари, жараёнлари ва натижаларини тавсифловчи ўзаро боғлиқ макроиқтисодий кўрсаткичлар, таснифлар ва гуруҳлар тизими.

ЯИМ уч хил усул билан ҳисобланади:

ишлаб чиқариш усули
харажатлар усули
даромадлар усули
Ушбу миллий ҳисоблар тизими асосида ЯИМ уч хил усул билан ҳисобланиши мумкин:

• бу ЯИМни ҳисоблашга қўшилган қийматлар бўйича ёндашув.

Биринчи усул
Бунда миллий иқтисодиётнинг барча тармоқлари бўйича яратилган қўшилган қийматлар йиғиндиси ҳисоблаб чиқилади. Қўшилган қийматни аниқлаш жами ижтимоий маҳсулотдан оралиқ маҳсулотлар ва хомашё, ёқилғи, материаллар қийматини чегириш орқали амалга оширилади.