мавзу: 1865 йил июль генерал Черняев томонидан таклиф қилинган ҳужжат ва унинг мустамлакачилик моҳияти

18-19-Мавзу. Ижтимоий фикр ва диний ғоялар жамият 
 тараққиёт омили сифатида 
 
 
Режа: 
1.
Таянч иборалар: 
Дарснинг мақсади: 
 
Асосий қисм: 
 
Назорат саволлари: 
Мустақил иш топшириқлари: 
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

- 108 - 
20-Мавзу. Марказий Осиё тарихий географияси фанининг 
манбавий асослари 
 
Режа: 
1.
Марказий Оисѐ минтақавий тарихий географиясининг ўрганилиши 
аҳволи 
2.
Тарихий география амалий соҳаларининг функционал назарий 
асослари: иқтисодий, сиѐсий, табиий-экологик тарихий географик 
муаммолар. 
3.
Тарихий география масалаларининг таълимий аҳамияти.
Таянч иборалар: 
Марказий Осиѐ, географик худуд, сиѐсий давлатлар, 
табиий ва тарихий чегаралар, манзил-масофалар географияси, тарихий 
географик тушунчалар.
Дарснинг мақсади: 
Ўрганилаѐтган минтақа ижтимоий тарихий 
жараѐнларини аниқ географик тасаввур, билим ва кўникмалар билан боғлаш.
 
Асосий қисм: 
 
Тарихий география тарих фанининг ажралмас қисми бўлиб, маълум 
тарихий маданий ҳудуднинг манзиллари-маконларини, уларнинг жойлашув 
ўринларини, географик табиий ва антропоген ўзгаришларини, этник, сиѐсий 
ҳамда маданий ҳаѐт чегараларини, иқтисодий минтақаларини ўрганишга 
қаратилган. Тарихий география фанининг бош муаммоси – қадимий ва ўрта 
асрларга оид географик маълумотларни локализация қилиш, яъни бўлиб 
ўтган аниқ жойи билан боғлаш, шу билан бирга воқелар тавсилотида муайян 
маконнинг ўйнаган ролини кўрсатиш, аҳоли манзиллари шаклланиши ва 
тараққиѐти динамикасини ўрганиш, у ѐки бу жойнинг ҳаѐтий зарур ҳосила 
салоҳиятларини тадқиқ этиш ва бошқалар. 
География
сўзи қадимги юнон. 
geos
―ер‖ ва 
graphos
―сурат‖, яъни 
―ернинг сурати‖ маъносини англатади. География қадимий фанлар 
жумласидан бўлиб, у ҳозиргача ривожланиб келмоқда ва ўнлаб кичик 
тармоқларга бўлинган. Мазкур фаннинг айрим соҳалари – иқлимшунослик, 
гидрология, геоморфологиянинг ўрганиш предмети Ер тарихининг 

---

- 109 - 
ноорганик босқичидан бошланади. Географиянинг ландшафтшунослик, 
биография ва палеография соҳалари Ерда ҳаѐт пайдо бўлган даврга тегишли 
маълумотларни қамраб олади. Бироқ, география фанининг кўплаб соҳалари 
тараққиѐтнинг антропоген босқичида пайдо бўлиб ривожланмоқда, бу 
соҳаларга – тарихий география, табиий ресурслар географияси, гидрология, 
аҳоли географияси, қишлоқ хўжалик географияси, саноат географияси, 
транспорт географияси, медицина географияси, сиѐсий география, табиий-
географик районлаштириш, иқтисодий-географик районлаштириш, шаҳарлар 
географияси, аҳолининг ҳудудий жойлашиши, аҳоли миграцияси, аҳоли 
фаолияти географияси каби қатор янги соҳалар киради.