Mavzu 15-16. Vitamin saqlovchi dorivor o’simliklarni bioekologiyasi Reja

Qora Zira-Qora zira mevalari tarkibida 7,17 % efir moylari , 22 % yog' , 23
% oqsil , oshlovchi moddlar , flavonoidlar , 3 % qand va boshqa moddalar mavjud. Qora zirada mavjud bo'lgan efir moyining ko'p qismini karvon , limonen tashkil qiladi . Qora zira tarkibidagi moddalar iqlim sharoiti va tuproq tuzilishiga qarab o'zgarib turishi mumkin . Xalq tabobatida zira urug'ining qaynatmasidan kamqonlikda , me`da og'riganida , dizenteriya , Surunkali jigar kasalliklarida foydalaniladi . Qora zira ona suti kamligida hamda qabziyatda iste’mol qilinadi . Xalq tabobatida qora zira qaynatmasi bachadon kasalliklarini davolashda foydalaniladi , shuningdek u ko'z quvvatini oshirish xususiyatiga ham ega . Abu Ali Ibn Sino ham qora ziraning mevasi yurak bezovtalanishini to'xtatuvchi, hiqichoq qoldiruvchi, yel va gijja haydovchi, ovqatni hazm bo'lishiga yordam beruvchi, terlatuvchi omil sifatida tavsiya etadi.
Ilmiy medetsinada ham ziradan foydalaniladi. Zira odamning me`da-ichak sistemasi faoliyatini yaxshilash bilan birga bezlar sekretsiyasining faoliyatini uyg'unlashtiradi. Qora zira moyi organizmdagi zararli mikroblarga qiron keltiradi . Uning yana bir yaxshi tomoni ovqatni hazm qilish bezlarining faoliyatini yaxshilaydi, o't ajralishiga yordam beradi. Qora ziradan tayyorlangan damlama qabziyatda, metiorizmda, kolit va boshqa surunkali ichak kasalliklarini davolashda muhim ahamiyatga ega.
Damlamani tayyorlash uchun 1 osh qoshiq miqdorda qora zira olinib, yarim choynak (200 g) qaynoq suv bilan 30 daqiqa davomida yopib qo'yiladi. Uning sharbatidan 1 osh qoshiqdan kuniga 3-4 mahal ichiladi . O'simlikdan ishtaha ochuvchi damlama tayyorlash mumkin. Buning uchun ermon o'ti, igir ildizi , uchbarg yaproqlari teng miqdorda olinib, obdon aralshtiriladi. Aralshmadan 1 osh qoshiq olib , 200 g qaynagan suvda 20 daqiqa damlanadi, keyin suzib , ovqatdan 15 daqiqa oldin 1 qoshiqdan ichiladi.
Tayyorlanayotgan dorilarning mazasi va hidini yaxshilash uchun qora zira mevalaridan olingan efir moyi qo'shiladi ovvoyi dorivor o’simlik Tarkibida efir moylari, yog’, oshlovchi, bo’yoq moddalar, flavonoidlar, smolalar bor. Qora zira mevasidan tayyorlangan damlama yoki kaynatma me’da-ichak kasalliklarini davolashda va yel haydovchi hamda surgi dori sifatida ishlatiladi.