Mavzu-11. Diagnostika tashqi belgilar, parametrlar va me’yorlar -2soat Reja

11.2 Tuzilmaviy va diagnostik parametrlarning o‘zaro bog‘lanishlari
Tuzilmaviy va diagnostik parametrlar o‘rtasidagi bog‘lanish turlari diagnostikalashning u yoki bu vazifalarini yechish imkoniyatiga ta’sir etadi, diagnostik parametrlarning serma’noliligini tavsiflaydi va parametrlarni o‘lchash navbati hamda olinayotgan axborotga ishlov berish usuliga ta’sir ko‘rsatadi. Bog‘lanish turlari va ularga tegishli misollar 11.2-rasmda keltirilgan. Sodda bog‘lanishlar bitta diagnostik parametrning o‘zgarishi bo‘yicha bitta tuzilmaviy parametrning o‘zgarishi to‘g‘risida xulosa chiqarish imkonini beradi. Ko‘p miqdorli aloqalarning borligi bir necha diagnostik axborotni tahlil etish, texnik holat to‘g‘risidagi ma’lumotni aniqlash va takrorlash, mazkur sharoitlarda o‘lchash uchun eng texnologik parametrlarni tanlashga imkoniyat yaratadi. Tuzilmaviy parametr bilan noaniq bog‘lanishlarda bo‘lgan diagnostik parametrdan, diagnostikalash vaqtini qisqartirish va texnik holat nazorati vazifasini o‘z vaqtida yechishda foydalanilishi mumkin.
11.3 Diagnostik parametrlarning tasnifi
Diagnostik parametrlar quyidagi alomatlari bo‘yicha tasniflanadi:
1. Tashkil bo‘lish tamoyili bo‘yicha:
a) ishchi jarayonlar parametrlari (quvvat, tormozlanish yo‘li va h.k.);
b) birga sodir bo‘ladigan (hamroh) jarayonlar parametrlari – diagnostik obyektning texnik holati bo‘yicha chegaralangan axborot beradi (isish, tebranish, shovqin va h.k.);
d) geometrik parametrlar – mexanizm detallarining o‘zaro tuzilmaviy bog‘lanishini aniqlaydi (tirqishlar, erkin yurish va h.k.).
2. Axborot turi bo‘yicha:
a) keng axborotli (kompleks);
b) tor axborotli (lokal).
3. Yurgan yo‘li funksiyasi bo‘yicha:
a) uzluksiz;
b) uzlukli.
4. Tuzilmaviy parametrning funksiyasi bo‘yicha:
a) to‘g‘ri chiziqli: ;
b) darajali: ;
d) hosilali: .
5. Axborotning xarakteri, hajmi va o‘zaro bog‘liqligi bo‘yicha:
a) ayrim diagnostik parametrlar boshqalariga bog‘liq bo‘lmagan holda obyektning nosozligini aniq ko‘rsatadi (masalan: obyektning podshipnigidagi lokallashgan shovqin yoki tebranishlar yeyilishning ko‘payganidan va tirqishning kattalashganidan darak beradi).
b) umumiy diagnostik parametrlar – diagnostik obyektning texnik holatini bir butun tarzda baholaydi (masalan: berilgan yuklamadagi dvigatelning quvvati, transmissiya agregatlarining umumiy aylanma luftlari yig‘indisi va h. k.). Bunday parametrlar nosozlikni aniq ko‘rsatmaydi.
c) o‘zaro bog‘liq diagnostik parametrlar obyekt nosozligini bir vaqtning o‘zida aniqlangan va o‘lchangan ko‘pgina parametrlar majmuyi orqali ifodalaydi. (Masalan: dvigatel kiritish klapanining zich yopilmasligi natijasida karburatordan tovush chiqishi va dvigatelning katta aylanishlar sonida bir maromda ishlamasligi).