Мавзу 1: Жисмоний тарбия назарияси ва методикаси ўқув фан сифатида

ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВОСИТАЛАРИГА УМУМИЙ ХАРАКТЕРИСТИКА. 
XX асрнинг техника тараққиёт даврида жисмоний тарбия ва спортга катта ўрин 
ажратилмоқда. Айниқса, охирги йилларда (17 январ 1996 й.). «Футбол» турини 
ривожлантиришга 
қаратилган 
Ўзбекистон 
Презедентининг 
фармони 
ҳаммани 
қувонтиради. Инсон саломатлиги жисмоний тарбия ва спортнинг ривожланишидан 
ажралмаган ҳол бўлиб қолди. Чунки, техник тараққиёт даврида инсоният жисмоний 
меҳнатдан озод бўлиб, энг хавфли касалликка «Гиподинамия»га учрамоқда, яъни 
ҳаракатсизлик, Бу эса XX асрнинг жуда хавфли қон-томир тизимининг касаллигига олиб 
келади. Шунинг учун, айниқса, охирги йилларда севимла мустақил жумҳуриятимизда 
давлатимиз раҳбарлари томонидан «Жисмоний тарбия ва спорт» бўйича чиқарилган қонун 
ва «Соғлом авлод учун» фармон болаларнинг маънавий ва жисмоний ривожланиши, 
уларнинг соғлом, меҳнатсевар, бахтли бўлишлари тўғрисидаги ғамкорликни кўрсатади. 
Шундай булар экан, аҳолининг, айниқса болаларни жисмоний, ҳар томонлама 

---

16 
гармоник ривожланиши учун қандай жисмоний тарбия воситалардан фойдаланишимизга 
мумкин. 
Маълумки, жисмоний тарбия қадимдан мавжуд бўлиб инсон хаёти билан 
ривожланиб келган. Инсон жисмоний тарбия учун воситаларни аста-секин танлаб бориб, 
хаётида жисмоний тарбия воситаларини вужудга келтирган гигиеник омиллар, тарбиянинг 
соғломлаштириш кучлари, бу жисмоний машқлар. Инсоннинг жисмоний ривожланишига 
турли ҳаракатлар ҳам таъсир этади /меҳнат, расм солиш, кийиниш ва бошқалар/, шартсиз 
рефлекс, массаж ва бошқалар. Улар соғлиқни мустахкамлаш, организмни ҳар томонлама 
ва гормоник ривожлантириш, хаётга зарур бўлган ҳаракат, кўникма ва малакаларни 
ошириш жисмоний такомиллаштиришувини юқори поғонага кўтариш мақсадида 
фойдаланилади. 
Лекин, фақат мажмуа ҳамма жисмоний тарбия воситалари қўлланилса, шундагина, 
юқорида кўрсатилган вазифаларга тўла жавоб бериш мумкин, чунки ҳар бир восита 
организга ҳар хил таъсир этади. 
Бу воситалар, шунингдек, даволаш ва профилактик мақсадларда ҳам кенг 
қўлланилади.