|
2.2-жадвал
8-автосарой бўйича пул маблағлари ҳаракатини таҳлили (2013йил) (минг сўмда)
Кўрсаткичлар
|
Ўтган йилнинг шу даврида
|
Ҳисобот йилида
|
Ўзгариши
(+,-)
|
Сумма, минг сўм
|
Салмоғи, %
|
Сумма, минг сўм
|
Салмоғи, %
|
Сумма-даги
|
Салмоқ-даги
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
Ҳисобот йили бошига бўлган пул маблағлари қолдиғи
|
141656
|
-
|
98741
|
-
|
-42915
|
-
|
Операцион фаолиятдаги пул маблағлари ҳаракати
|
Жами келиб тушган пул маблағлари
|
17525236
|
100,0
|
19031942
|
100,0
|
+1506706
|
-
|
Маҳсулот (иш, хизмат) ларни сотишдан келиб тушган пул маблағлари
|
16899140
|
96,43
|
18782330
|
98,69
|
+1883190
|
+2,26
|
Операцион фаолиятнинг бошқа пулли тушумлари
|
626096
|
3,57
|
249572
|
1,31
|
-376524
|
-2,26
|
Жами чиқим бўлган (сарфланган) пул маблағлари
|
19554002
|
100,0
|
19390135
|
100,0
|
-163867
|
-
|
Материал, ишва хизматлар учун мол етказиб берувчиларга тўланган пул маблағлари
|
12807586
|
65,50
|
10983236
|
56,64
|
-1824350
|
-8,86
|
Ходимларга ва ходимлар номидан тўланган пул маблағлари
|
4834740
|
24,72
|
5978142
|
30,83
|
+1143402
|
+6,11
|
Тўланган солиқлар ва йиғимлар
|
1127933
|
5,77
|
1386157
|
7,15
|
+258224
|
+1,38
|
Операцион фаолиятнинг бошқа пулли тўловлари
|
783743
|
4,01
|
1042560
|
5,38
|
+258817
|
+1,37
|
Операцион фаолиятдаги соф пул оқими
|
-2028766
|
-
|
-358193
|
-
|
-1670573
|
-
|
Инвестиция фаолиятидаги пул маблағлари ҳаракати
|
Жами келиб тушган пул маблағлари
|
-
|
-
|
1400
|
100,0
|
+1400
|
-
|
Асосий воситаларни сотишдан олинган пул маблағлари
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Номоддий активларни сотишдан олинган пул маблағлари
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Узоқ ва қисқа муддатли инвестицияларни сотишдан олинган пул маблағлари
|
-
|
-
|
1400
|
100,0
|
+1400
|
|
Инвестицион фаолиятнинг бошқа пулли тушумлари
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Жами чиқим бўлган (сарфланган) пул маблағлари
|
11850
|
100,0
|
10252
|
100,0
|
-1598
|
-
|
Асосий воситаларни сотиб олишга сарфланган
|
10450
|
88,18
|
10252
|
100,0
|
-198
|
+11,82
|
Номоддий активларни сотиб олишга сарфланган
|
1200
|
10,13
|
-
|
-
|
-1200
|
-10,13
|
Узоқ ва қисқа муддатли инвестицияларни сотиб олишга сарфланган
|
200
|
1,69
|
-
|
-
|
-200
|
-1,69
|
Инвестицион фаолиятнинг бошқа тўловлари
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Инвестиция фаолиятидан соф пул оқими
|
-11850
|
-
|
-8852
|
-
|
-2998
|
-
|
Молиявий фаолиятдаги пул маблағлари ҳаракати
|
Жами келиб тушган пул маблағлари
|
2085162
|
100,0
|
1160840
|
100,0
|
-924322
|
-
|
Олинган фоизлар
|
174
|
0,008
|
964
|
0,08
|
+790
|
+0,072
|
Олинган дивидендлар
|
17854
|
0,86
|
8653
|
0,74
|
-9201
|
-0,12
|
Акциялар чиқаришдан ёки хусусий капитал билан боғлиқбўлган бошқа инструментлардан келган пул тушумлари
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Узоқ ва қисқа муддатли кредит ва қарзлар бўйича пул тушумлари
|
1506439
|
72,24
|
962608
|
82,92
|
-543831
|
+10,68
|
Узоқ муддатли ижара бўйича пул тушумлари
|
322834
|
15,48
|
188615
|
16,25
|
-134219
|
+0,77
|
Молиявий фаолиятнинг бошқа пулли тушумлари
|
237861
|
11,41
|
-
|
-
|
-237861
|
-11,41
|
Жами чиқим бўлган (сарфланган) пул маблағлари
|
87461
|
100,0
|
362748
|
100,0
|
+275287
|
-
|
Тўланган фоизлар
|
21481
|
24,56
|
57644
|
15,89
|
+36163
|
-8,67
|
Тўланган дивидендлар
|
51487
|
58,87
|
70604
|
19,46
|
+19117
|
-39,41
|
Хусусий акциялар сотиб олингандаги пул тўловлари
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Узоқ ва қисқа муддатли кредит ва қарзлар бўйича пул тўловлари
|
14493
|
16,57
|
234500
|
64,64
|
+220007
|
+48,07
|
Узоқ муддатли ижара бўйича пул тўловлари
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Молиявий фаолиятнинг бошқа пулли тўловлари
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Молиявий фаолиятдан соф пул оқими
|
+1997701
|
-
|
+798092
|
-
|
-1199609
|
-
|
Пул маблағлари ва уларнинг эквивалентларини соф ўсиши (камайиши)
|
-42915
|
-
|
+431047
|
-
|
+473962
|
-
|
Йил охирига бўлган пул маблағлари қолдиғи
|
98741
|
-
|
529788
|
-
|
+431047
|
-
|
Илмий-тадқиқотларимиз обёекти бўлган 8-автосарой корхонасида пул маблағлари ҳаракатининг асосий қисми операцион фаолиятда содир бўлган. Яёни, операцион фаолият бўйича пул оқимларини таҳлил қилиб чиққанимизда ўтган йилнинг шу даврига нисбатан жорий даврда 1506706 минг сўмга кирим кўпайгани ҳолда, чиқим суммаси 163867 минг сўмга камайган. Натижада операцион фаолиятдан олинган соф пул оқими (чиқими) ўтган йилги 2028766 минг сўмдан ҳисобот даврига келиб 358193 минг сўмни ташкил қилган ҳамда соф чиқим суммасини 1670573 минг сўмга қисқартиришга эришган. Шундай бўлсада, операцион фаолият натижасида корхонада пул маблағларининг соф чиқими мавжудлиги сақланиб қолган. Бундай натижаларни инвестиция фаолиятидаги пул оқимларида ҳам кузатишимиз мумкин. Таҳлил қилинаётган даврда 8-автосаройхўжалик юритувчи субьектларининг пул маблағлари қолдиғи ўтган ҳисобот йилининг тегишли даврига нисбатан 431047 минг сўмга ортган. Маълумотларнинг кўрсатишича 8-автосаройнинг молиявий фаолиятдан соф пул киримига эришилган. Лекин, тадқиқотлар жараёнида пул оқимлари чуқур ўрганиб чиқилганда хўжалик юритувчи субьектларида ҳисоб элементларининг бузилиш ҳолатлари мавжудлигини, бошланғич ҳисоб ҳужжатларини юритилишида жиддий камчиликларга йўл қўйилаётганлигини, қатъий белгиланган ҳисоб реквизитларидан тўла фойдаланилмаётганлигини, ҳисоботлар тузишда кўпчилик ҳолларда Молия вазирлиги томнидан белгиланган йўриқномаларга амал қилинмаслигини кузатиш мумкин. Бундай камчиликлар «Пул оқимлари тўғрисида”ги ҳисоботга ҳам тегишлидир. Хусусан, ҳисоботнинг молиявий фаолиятидаги пул оқимлари суммаси кўпчилик ҳолларда нотўғри таснифланган. Бизнинг фикримизга кўра, хўжалик юритувчи субьектларининг бухгалтериясини ҳам бошқа тармоқлардаги сингари автоматлаштирилган тизимга, яёни компьютер дастурлари орқали амалга оширишга ўтиш чораларини кўришимиз керак. Шундагина, хўжалик юритувчи субьектларида ҳам ҳисоб ишларининг сифатини оширган ва маёлумотларнинг ишончлилигини таъминлаган бўламиз.
4-шакл бўйича пул маблағлари ҳаракати таҳлилининг муҳим кўрсаткичларидан бири бўлган пул оқимларининг ўзгаришига таёсир этувчи жараёнлар ва омиллар хўжаликнинг истиқболдаги қисқа муддатли молиявий ҳолатига баҳо беришдаги ҳамда тўлов қобилиятини тавсифлашдаги тушунтириш хатида ифодаланади.
Корхонанинг пул маблағлари таҳлилига тавсиф берувчи қўшимча ўрганиладиган кўрсаткичлардан бири пул оқимининг айланиш коэффициентидир. У пул маблағларига ликвидлилик нуқтаи-назардан баҳо бериш имконини беради.Корхонанинг пул оқимларини таҳлил этишда, бизнингча, асосий эётиборни пул маблағларининг айланувчанлик кўрсаткичларини ўрганишга қаратиш мақсадга мувофиқдир. Корхоналар амалиётида пул маблағларининг айланувчанлик кўрсаткичларидан қуйидагиларни қўллашимиз мумкин бўлади (2.3-жадвал).
8-автосарой пул маблағларини айланувчанлигини ўрганиш учун қуйидаги маёлумотлардан фойдаланамиз. Яёни, вилоятдаги хўжалик юритувчи субьектларини 2002 йилдаги маҳсулот сотишдан тушган тушуми 20015335 минг сўмни ташкил этган бўлса, 2003 йилда бу кўрсаткич 21753558 минг сўмни ташкил қилган. Пул маблағларининг ўртача қолдиғи суммаси ўтган 2002 йилда 122772 минг сўм бўлган бўлса, жорий 2003 йилда бу кўрсаткич 314264 минг сўмни ташкил қилган. Мазкур маёлумотлар асосида пул маблағларининг айланувчанлигини ифодаловчи кўрсаткичларнинг ҳисоб-китобларини амалга ошириш мумкин. Яёни:
Пул маблағларининг 20015335
айланиш коэффициенти = ------------ = 163,03 (ўтган йилда)
122772
21753558
= ------------- = 69,22 (жорий йилда)
314264
Пул маблағларини122772
қоплаш кўрсаткичи= -------------- = 0,006 (ўтган йилда)
20015335
314264
= ------------- = 0,014 (жорий йилда)
21753558
Пул маблағларининг 360
бир айланиши = 122772 * ------------- = 2,208 (ўтган йилда)
давомийлиги, кун20015335
360
= 314264 * ------------ = 5,201 (жорий йилда)
21753558
Do'stlaringiz bilan baham: |
