Mavzu №. Amaliy mashg’ulot

Gastrostomali bemorlarning parvarishi. Og‘iz orqali ovqat qabul qilishning imkoniyati bo‘lmasa – qizilo‘ngach butunlay o‘smalar yoki biriktiruvchi to‘qimali hosilalar bilan berkilib qolganda gastrostoma (oshqozongafistula) vaqtinchalik yoki doimiy ovqatlanish uchun qo‘yiladi.
Operatsiyadan so‘nggi birinchi kuni oshqozon motor funksiyasi hali tiklanmaganligi sabali, uning dekompressiyasi uchun gastrostomik trubkaning oxiri ochiq qoldiriladi va bemor tanasidan pastroqda joylashgan bo‘sh flakonga qo‘yiladi. Gastrostoma naychasi tashqi qismining uzunligi teri ustidan kamida 20 sm bo‘lishi kerak.
Olingan oshqozon suyuqligining miqdori o‘lchanadi va rangi aniqlanadi. Fistuladan ajralib chiqqan suyuqlikning miqdori odatda ko‘p bo‘lmaydi va uning o‘rni suyuqlik va gipertonik eritmalarni tomir orqali yuborish yo‘li bilan qoplanadi.
Qoidaga ko‘ra, bir kundan keyin oshqozon evakuatsiya funksiyasi tiklanadi va shuning uchun fistula orqalia jratma chiqishi keskin kamayadi. Shundan so‘ng trubka bloklanadi va faqat oziqlantirish uchungina ochiladi. Buning uchun naycha bukilishi va doka yoki rezina halqa bilan bog‘lab qo‘yilishi mumkin. Ikkinchi variant birinchisidan afzal, chunki doka tez ifloslanadi va uni tez-tez almashtirib turish kerak bo‘ladi.
Naycha og‘zini rezina probka bilan berkitish lozim. Probka tiqinning oxiri naychadan chiqib turishi kerak, lozim bo‘lganda ochib, qo‘llash oson bo‘lishi uchun. Naychaga metall qisqichlarni qo‘llamaslik kerak, chunki ular nayga zarar keltiradi va sovuq kunlarda noqulayliklar keltirib chiqaradi.
Gastrostoma germetikligi buzilgan bo‘lsa, oshqozon suyuqligi naycha va qorin old devorlari orasidan oqa boshlaydi. Oshqozon shirasi xlorid kislota va proteolitik fermentlar saqlaydi va shuning uchun, ular teriga tushgandan so‘ng, 2-3 soatdan keyin fermentativ dermatitni keltirib chiqaradi. Bu esa, keyinchalik terining qizarishi va shishishi, kichik yaralar paydo bo‘lishi bilan namoyon bo‘ladi. Bemorga qo‘shimcha azob beruvchi og‘riqlar vujudga keladi.
Rivojlangan dermatitda yallig‘langan sohaga sink (rux) malhami, Lassar pastasi, taninning 10%- li suvli eritmasi surtiladi, quruq tanin kukuni, talk, gips sepiladi. Bu sohaga bog‘lam qo‘yilmaydi, havo bilan quritish uchun ochiq qoldiriladi. Bemor krovati yonida steril dokadan shariklar qoldiriladi va ular bilan stomadan oqqan maxsulot darrov artib olinadi. Agar bog‘lam qo‘yiladigan bo‘lsa, bog‘lam tezda oshqozon shirasi bilan to‘yinib qoladi va dermatit belgilari chuqurlashib ketadi.
Teri ustiga pasta va himoya malxamlari (kremlari) surtilayotganda, ular teriga mahkam yopishganligiga e’tibor berish kerak. Agar teriga jips yopishmasa, ular tagiga oshqozon shirasi oqib kirishi mumkin. Keyingi bog‘lam qo‘yishlarda pastaning edirilgan qismlari olib tashlanadi va yangisi qo‘yiladi.
Bu usullar yordam bermaganda gastrostomani germetikligi turli xildagi obturatorlar – gastrostomik trubka va yoriq orasini bog‘lovchilar, qo‘yish yo‘li bilant a’minlanadi. Ularning eng oddiylari – nay bo‘ylab porolondan yasalgan tasma qo‘yish bo‘lib, u trubaning diametrini kerakli hajmga oshiradi. Gastrostoma trubkasi yoriqdan tashqariga chiqib ketganida, u darhol oshqozonning bo‘shlig‘iga qaytarib kiritilishi kerak. Agar bu ish o‘z vaqtida bajarilmagan bo‘lsa, bir necha soat ichida bu yo‘l, uning tarkibidagi to‘qimalarning qisqarishi va emirilishi sababli yo‘nalishini o‘zgartiradi.
Gastrostoma naychasini kiritish shifokor bajaradigan muolajadir. Dastlab, uzun, uchi qayrilgan qisqich (kornsang) yordamida yara yo‘lining yo‘nalishi tekshiriladi, undan keyin tushib ketgan gastrostoma trubkasi qayta o‘z joyiga kiritiladi. Shu bilan birga juda xam extiyot bo‘lish kerak. CHunki, soxta yo‘l hosi lqilib, nayni erkin qorin bo‘shlig‘iga kiritib qo‘ymaslik lozim. Agar trubkani almashtirish kerak bo‘lsa, avval avtoklavda yoki qaynatish yo‘li bilan dezinfeksiyalash yoki kimyoviy antiseptik eritmasida sterilizatsiyaqilish orqali trubkaning yangisini tayyorlab olish kerak.