Мавзу -3: Математика ўқитишда тафаккур услублари ва шакллари. Асосий саволлар



Download 43,63 Kb.
bet2/3
Sana24.02.2022
Hajmi43,63 Kb.
#185565
1   2   3
Bog'liq
3-Мавзу

Тушунчаларни таърифлашда қуйидаги усуллар мавжуд:яқин жинсдош ва турдош орқали таърифлаш: масалан, квадрат – тенг томонли тўғри тўртбурчак, ромб – диагоналлари ўзаро перпендикуляр параллелограмм, генетик усул – тушунчаларнинг келиб чиқишини кўрсатиш орқали: масалан, айлана таърифи, бунга мисол бўла олади. Индуктив равишда таърифлаш – реккурент тенгликлар ёрдами билан таърифлаш, масалан, арифметик прогрессия таърифини п-чи ҳади умумий ҳади формуласи орқали берилиши бунга мисолдир.Абстракт таърифлашда тушунчага хос белги ва хоссалар асосида таърифланади, масалан, натурал сонни эквивалент чекли тўпламлар характери сифатида таърифланади.
Тушунча ҳажми уни синфлаш учун имконият яратади, масалан, натурал сон=туб сон + мураккаб сон + бир, қавариқ кўпбурчак = қавариқ тўртбурчак + тўрбурчак эмас.
Математик тушунчаларни шакллантириш қуйидаги босқичларни ўз ичига олади: қабул қилиш ва сезги; қабул қилишдан тасаввурга ўтиш; тасаввурдан тушунчага ўтиш; тушунчани шакллантириш; тушунчани ўзлаштириш.
Математик ҳукмлар объектлар ҳақидаги фикрлар тузилмасидан иборат бўлиб, тушунчанинг бирор хосса ёки бошқа тушунчалар билан муносабатини ўрнатиш учун қўлланиладиган тафаккур шакли ҳисобланади, тушунчадан фарқли томони тўғри ёки ростлиги асосланилиши талаб этилади ёки бундай усул мавжудлиги кўрсатилиши лозим.
Математик ҳукмларнинг қуйидаги турлари мавжуд: аксиомалар, теоремалар,постулатлар.
Аксиомалар ҳақида гапирганда таъкидлаш керакки, исбот талаб қилмайдиган фикр бўлиб, математика фани асосида бундай бошланғич фикрлар – аксиомаларга таянилган ҳолда иш кўрилади. Натурал сонлар Пеано аксиомалар системасига, геометрия Евклид аксиомалар системаси асосида қурилиши бунга мисол бўла олади. Аксиомалар бошланғич таърифланмайдиган тушунчалар орасидаги дастлабки муносабатларни ифодалаш учун ишлатилиб, шу асосда назарий қоида ва теоремалар келтириб чиқарилади. Масалан, бир тўғри чизиқда ётмайдиган учта нуқта орқали фақат битта текислик ўтказиш мумкин.
Теоремалар эса математик хукмларнинг энг кўп ишлатиладиган тури бўлиб, у аксиомалар ёрдамида ўрнатилаётган назарий натижаларни ифода этиб, исботланиши талаб этилади. Теорема икки қисмдан иборат: шарт ва хулоса ва А В шаклда белгиланиши мумкин .Берилган теоремага асосланиб учта теоремани тузиш мумкин: тескари теорема В А, қарама-қарши теорема  А ; тескарига қарама –қарши .
Теореманинг турлари орасида қуйидаги боғланиш мавжуд: агар тўғри теорема рост бўлса, қарама-қарши теорема ҳам рост ва аксинча. Тескари теорема рост бўлса, тескарига қарама-қарши теорема ҳам рост бўлади.

Download 43,63 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish