Mavu: Kirish. Metrologiya bo‘yicha asosiy ma’lumotlar. Elektronika va avtomatika tarmoqlarida metrologik xizmat va ta’minot


Metrologiyaning fan sifatida rivojlanish tarixi. O„zbekiston



Download 0,5 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/8
Sana25.03.2022
Hajmi0,5 Mb.
#508703
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
1-Ma\'ruza

Metrologiyaning fan sifatida rivojlanish tarixi. O„zbekiston 
Respublikasi “Metrologiya to„g‟risida”gi qonuni. 
 
Ўлчашлар ҳақидаги фаннинг тарихи минглаб йилларни ташкил 
этади. Ўлчашларга бўлган эҳтиѐж қадим замонларда юзага келган. Инсон
кундалик ҳаѐтида ҳар хил катталикларни: масофаларни, ер
майдонларининг юзаларини, жисмларнинг ўлчамлари ва массаларини, 
вақтни ва ҳоказоларни бу жараѐнларнинг юзага келиш сабабларини, 
манбаларини билмасдан, ўзининг сезгиси ва тажрибаси асосида ўлчай 
бошлаган. 
Энг қадимги ўлчаш бирликлари - антропометрик, яъни инсоннинг муайян
аъзоларига мувофиқликка ѐки мойилликка асосланган ҳолда келиб чиққан
ўлчаш бирликлари ҳисобланади.
Масалан: Ладонь - бош бармоқни ҳисобга олмаганда қолган тўрттасининг 
кенглиги; фут- оѐқ тагининг узунлиги; пядь- ѐзилган бош ва кўрсаткич 
бармоқлар орасидаги масофа, қарич, қулоч, қадам ва ҳоказолар. 
Фан ва техниканинг ривожланиши ҳар хил физикавий 
катталикларнинг ўлчамларини муайян ўлчовларга қиѐслаб киритишни
тақозо эта бошлади. Бундай фаолият жараѐни ва ривожланиши давомида 
ўлчашлар ҳақидаги фан, яъни
метрология 
юзага келди. 


Хулоса сифатида метрологиянинг ривожланиш тарихига назар ташласак, қуйидаги
муҳим босқичларни келтиришимиз мумкин. 
- 1791 йилда метр эталони Францияда қабул қилиниши (1-метр Ер меридиани
узунлигининг 1х10-7 
бўлагига тенг қилиб олинганлиги); 
- 1875 йилда Парижда 17 давлат томонидан Халқаро конвенцияни қабул қилиниши (бу 
эса мавжуд метрик системанинг такомиллаштиришга қаратилган бўлиб, метр ўлчов 
бирлигига асос солади);
- 1893 йилда Россияда Д.М. Менделеев томонидан ўлчов ва оғирлик (тарози) Бош 
палатасининг ташкил этилиши; 
- 1931 йилда Ленинград шахрида ўлчов ва тарози Бош палатаси асосида Д.М.
Менделеев номидаги Бутун иттифоқ метрология илмий тадқиқот институтининг ташкил 
топиши;
- 1960 йилда Халқаро бирликлар тизимининг СИ (SU) қабул қилиниши. Бу тизим бўйича 1 
метр вакумда тўлқин узунлигининг 1650763,73 тенг қилиб олиниши (Криптонни эталон 
метри); 
- 1983 йилда метрни қабул қилишда ѐруғликнинг вакумда 1/299792458 секунда ўтган 
йўлига тенг қилиб қабул қилиниши; 
- 1993 йилда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузурида Ўзбекистон давлат
Стандартлаш, метрология ва сертификация маркази (Ўздавстандарт) ташкил этилди; 
- 2002 йилда Ўзбекистон давлат стандартлаш, метрология ва сертификация маркази 
Ўзбекистон стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш (“Ўзстандарт”) 
агентлигига айлантирилди. 
Бугунги кунда ҳам олимларимиз ўлчаш назарияси ва техникаси ривожи устида
тинимсиз илмий изланишлар олиб боришмоқда 


Маълумки,

Download 0,5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish