Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi

Nazorat savollari 
 
1.
“Materialshunoslik” fanining rivojlanishiga hisa qo’shgan dunyoning yetakchi olimlari 
haqida ma’lumot bering. 
2.
“Materialshunoslik” sohasida yetakchi horijiy davlatlar va Respublikamizda olib 
borilayotgan ilmiy tadqiqot ishlari haqida ma’lumot bering. 
3.
“Materialshunoslik” fanining rivojlanishiga hisa qo’shgan yetakchi o’zbek olimlaridan 
kimlarni bilasiz? 
4.
Materialshunoslik” fanining rivojlanishiga hisa qo’shgan yetakchi o’zbek olimlarining 
ilmiy ishlari haqida ma’lumot bering. 
 
2-Modulь. Materiallar tasnifi va ularning mashinasozlikda
qo’llanilishi 
4-mavzu. Materiallar sinfi va ularning tasnifi 
Reja: 
 
1.
Materiallar sinfi va ularning tasnifi. 
2.
Metallar va ularning turlari. 
3.
Metallarning mashinasozlikdagi ahamiyati. 
4.
Zamonaviy fan yutuqlari asosida yangi materiallar olish istiqbollari. 
 
Tayanch iboralar: materialshunoslik, yangi materialar, materiallarning turlari, metallar, yuqori 
texnologik materiallar, aqilli materiallar, maxsus xossali materiallar, alohida hossali 
materiallar. 
Materiallar sinfi va ularning tasnifi. Metallar va ularning turlari. Metallarning 
mashinasozlikdagi ahamiyati. Zamonaviy fan yutuqlari asosida yangi materiallar olish 
istiqbollari. 
 
 
 
 

---

20 
MATERIALLAR TASNIFI 
tsts. Bular metallar, keramika va polimerlar. Bunday bo’linish moddaning atomlar tarkibi 
va kimyoviy tuzilishiga asoslanadi. Ko’pgina materiallarni u yoki bu guruxga birday kiritish 
mumkin. Bundan tashqari keltirilgan ikki yoki uchta guruxga ta’luqli materiallar tarkibida 
kompozitlar mavjudligini xam aytib o’tish lozim. Quyida turli xildagi materiallar xaqida 
qisqacha ma’lumot va ularning solishtirma tasniflari keltirilgan.
Materiallarning yana bir turi zamonaviy maxsus materiallar (advanced) bo’lib, ular yuqori 
texnologiyali (high-tech) soxalarda qo’llash uchun yaratiladi bularga yarimo’tkazgichlar, 
biologik materiallar, nanotexnologiyalarda ishlatiluvchi “aqlli” (smart) material va moddalar 
kiradi. 
Rasm 4.1. 
Turli 
metallarning 
zichligini 
xona 
haroratida 
solishtirish. 
Keramika, 
polimer va 
kompozitsion 
materiallar.