Materialalrni kesib ishlash, asboblar va stanoklar

Jilvirlash stanoklarining turlari
Jilvirlash stanoklari bajaradigan ish turiga qarab quyvdagi turlarda bo’ladi: 
a) sirtqi yumaloq yuzalarini jilvirlovchi stanoklar; 
b) ichki silindrlik yuzalarni jilvirlovchi stanoklar; 
v) rusumzsiz jilvirlash stanoklari; 
g) yassi yuzalarni jilvirlovchi stanoklar; 
d) charxlovchi stanoklar. 
Sirtqi yuzalarni jilvirlovchi stanoklar universal, universal bo’lmagan, o’yuvchi va 
maxsus stanoklarga bo’linadi.
Quyida biz jilvirlash stanoklarning ayrimlarini tuzilishi vaishlash prinsipi bilan 
tanishib chiqamiz (39-rasm). 
3151- rusumli silindrik yuzalarni jilvirlash stanogi — bu stanok rusumzlarda 
silindrik 
sirtqi 
yuzalarga, 
to’rets 
yuzalarga 
ishlov 
berishlarda 
qo’llaniladi. 
Stanokning 
texnik 
xarakteristikasi: 
jilvirlash 
yuzasining eng katga diametri
-200 mm; rusumzlar orasidagi 
eng katta masofa - 780 mm;
39-rasm. 3151- rusumli silindrik yuzalarni
jilvirlash stanogi. 
Jilvirlash babkasining ko’ndalang maksimal surilish katgaligi — 200 mm. Jilvir 
toshning bir minutdagi aylanish soni — 1050 ayl/ min.
Zagotovka shpindelning tezliklar soni — 3; tayyorlama shpindelning aylanishlar 

---

106 
sonining pastki va ustki qiymatlari 75—300; sganok stolining bo’ylama yo’nalishdagi 
maksimal va minimal surilish tezliklari 0,1—10 m/min. Jilvirlash babkasining stolini 
radial 
yo’nalishlardagi 
surilish 
qiymatlari 
0,01—0,03 
mm. 
Asosiy 
elektrodvigatelning quvvati N-7 kVt. Stanokning umumiy ko’rinishi quyidagi 39-rasmda 
ko’rsatilgan. Ishlov berilayotgan detalь aylanuvchan plitaga o’rnatilgan qo’zg’almas 
odsingi va orqa babkalarga markazlar bilan o’rnatiladi. CHarx tosh esa jilvirlovchi 
babkani shpindeliga o’rnatiladi va o’zgarmas tezlikda aylanma harakat qiladi. Bu 
stanokda tayyorlamaga uch xil usul bilan ishlov berish mumkin: 
Bo’ylama surish usuli — bu usul ishlov berilayotgan detal bir marotaba to’la 
aylangandan keyin, toshning o’qi bo’ylab charx toshi enining 0,25—0,7 
kattaligida 
ilgarilama 
harakat 
uzatiladi. 
Stanok stoli harakatining oxirida jilvirlash babkasi ko’ndalangaga suriladi. Bu usul 
yuqori ishlov berish anikligini ta’minlaydi. 
CHarx toshini tayyorlamaga botirib jilvirlash usuli. Bu usulda charx toshining eni 
tayyorlamaning jilvirlanayotgan yuzasidan katta bo’lishi kerak. Bu usul yuqori 
unumdor bo’lib, silindrik, konussimon va fason yuzalarga ishlov berishda 
qo’llaniladi. 
Katta chuqurliqsa jilvirlash — bu usulda charx toshi konussimon o’r qismli bo’lib, 
birdaniga hamma quyim qalinligiga olishga sozlanadi.