Математика укитиш методикаси


Амаллар тартиби коидаларини урганиш



Download 0,67 Mb.
Pdf ko'rish
bet37/44
Sana29.10.2022
Hajmi0,67 Mb.
#858086
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   44
Bog'liq
matematika oqitish metodikasi 2

 
Амаллар тартиби коидаларини урганиш 
2 синфда бошланади ва ушбу 
тартибда амлга оширилади:
а) Олдин кавсларсиз ифодаларда амалларнинг бажарилиш тартиби кара-
лади, бу холда сонлар устида ё факат биринчи боскич амаллари (купаитириш ва 
булиш) бажарилади. 42 - 18 + 9; 63 : 9 

4 ва хоказо куринишдаги ифодалар на-
зарда тутилади. Укувчилар бу вактга келиб бундаи ифодаларни укии оладиган
ёза оладиган ва уларнинг кииматларини топа оладиган булишади. Шу сабабли 
бир канча шундаи ифодалар разборидан кииин ( яъни каиси амал биринчи, каиси 
амал иккинчи бажарилиши аникланганидан кеиин) укувчилар ( дарслик буича) 
ушбу коида билан танишадилар: агар кавсларсиз ифодаларда факат кушиш ёки 
аиириш амаллари ) курсатилган булса, у холда бу амаллар каиси тартибда ёзилган 
булса, шу тартибда, яъни чапдан унгга караб бажарилади. 
б) Шундан кеиин биринчи ва иккинчи боскич амалларни уз ичига олган 
кавсларсиз ифодаларда амалларни бажариш таркиби коидалари киритилади ( 3 

4 + 12, 40 - 
15 : 3 ва хоказо куринишдаги ифодалар). Бу коидани ( дарсликда бе-
рилган) таиёр холда беришни тавсия киламиз. Шу билан бирга, коидани чика-
ришга хар хил проблемали ситуаииялар хосил килиш иули билан хам якинлаши-
ши мумкин.мумкин. 
в) Шундан кеиин 25 + ( 40 - 15 ); (85 - 30 ) : 5 ва хоказо куринишдаги 
ифодаларда амаллар бажарилиш тартиби коидалари каралади. укувчилар бундаи 
ифодалар билан танишишган. Шу сабабли шундаи ифодаларданбир канчасининг 


77 
киимати топилгандан кеиин укувчиларнинг узлари тегишли коидани ифодалаи 
оладилар. 
Амаллар тартиби коидаларини мустахкамлаш учун хар хил машклар ке-
рак булади. дарслик ва методик кулланмада тавсия килинган бир катор топши-
риклар мисолларини келтирамиз: 
1. Амалларни бажариш тартибини тушунтиришва ифоданинг кииматини 
топинг: 
65 + 21 : 3. 
2. Ифодаларнинг кииматларини кулаи усуллар билан топинг: 
70 - ( 20 + 6 ) 
48 + ( 30 + 4 ) 
(40 + 9 ) - ( 10 + 7 ) 
Бундаи ифодаларнинг кииматларинитопишда нега амалларнинг бажари-
лиш тартибини узгартиришади? 
3. Мисолларнинг берилган жуфтидан хисоблашлар амаллар тартиби кои-
далари буиича бажарилганинигина кучириб ёзинг: 
30 + 20 : 5 = 10 8 

3 + 16 : 4 = 28 
30 + 20 : 5 = 34 8 

3 + 16 : 4 = 10 
4. Кавсларни шундаи куиингки, тенгликлар тугри булсин: 
15 - 6 

2 = 18 4 

8 - 5 = 12 
65 - 10 + 5 = 50 12 + 24 : 4 = 9 
2 синф укувчилари мураккаб ифодаларда амалларни бажариш тартиби 
коидалари билан танишганларидан кеиин алохида компоннтлари ифодалари би-
лан берилган иигинди, аиирма, купаитма, булинма тушунчаларини шаклланти-
ришга киришадилар. Масалан, 50 + 5 

4; 60 - 
40 : 5; (17 + 3) : 5 ва хоказо. Илгари 
бундаи ифодалар куиидагича укиларди: 50 сонига 5 ва 4 сонлар купаитмасини 
кушиш, 60 дан 40 ва 5 сонлари булинмасини аиириш ва хоказо. Энди эса укувчи-
ларни бундаи ифодаларни укишнинг янги формаси билан таништириш керак. 
50 + 7 

4 ифодани караимиз. Аввал бу ифодани анализ килиб, унда каиси 
амал энг охирида бажарилишини аниклаб олиш керак. Бунда энг охирги амал ку-
шишдир. Шу муносабат билан бутун ифода иигиндини тасвирлаиди, бу иигинди-
да биринчи кушилувчи 50, иккинчи кушилувчи 7 ва 4 сонларининг купаитмаси 
билан ифодаланган. Ифода бутунлаи бундаи укилиши мумкин: “Биринчи куши-
лувчи 50, иккинчи кушилувчи 7 ва 4 сонларининг купаитмаси билан ифодалан-
ган. 
60 - 
40: 5 ифода, анализ килинганидан кеиин бундаи укилиши мумкин: 
“Камаювчи 60, аирилувчи 40 ва 5 сонларининг булинмаси билан ифодаланган”. 
Нихоят, ( 17 + 3 ) : 5 ифода бундаи укилиши мумкин: “Булинувчи 17 ва 3 сонла-
рининг иигиндиси билан ифодаланган, булувчи 5”. 
Бунддаи ифодаларни укиш малакасини эгаллаб олиш (12 - 
χ
) + 8 = 14, 
χ

4 + 6 = 42 ва хоказо куринишдаги тенгламаларни ечишга яхши таиёргарлик була-
ди. 
Ифодани алмаштириш. 
 
 

Ифодани алмаштириш бу берилган ифодани бошка, киимати берилган 
ифода кииматига тенг булган ифода билан алмаштириш демакдир. Бошлангич 
синфларда ифодаларни алмаштиришлари куиидагилар асосида бажарилади: 


78 
а) Амаллар таърифлари. Масалан, бир хил кушилувчилар иигиндисини 
купаитма билан алмаштирилади: 
2 + 2 + 2 = 2 

3 ва аксинча; 5 

4 = 5 + 5 + 5 + 5. 
б) Арифметик амалларнинг хоссалари ва улардан келиб чикадиган коида-
лар. Масалан, хисоблаш усулларини асослаш учун амаллар хоссаларига доир би-
лимларни кулланиб, укувчилар ушбу куринишдаги ифодаларни алмаштирадилар: 
26 + 70 = ( 20 + 6 ) + 70 = ( 20 + 70) + 6 = 90 + 6 = 96. 
36 : 3 = (30 + 6) : 3 + 6 : 3 = 10 + 2 = 12 ва хоказо. 
М

Download 0,67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   44




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish