Matematika oqíTÍw metodikasí

6. Anketalastırıw metodı 
Bir máselege salıstırǵanda ayırım faktlerdi toplaw talap etilgen 
jaǵdaylarda anketalastırıw metodınan paydalanıladı. Eger juwaplar 
awızeki alınatuǵın bolsa, ol jaǵdayda bul juwaplar qararǵa tolıq 
jazıladı. Kópshilik bir sorawdıń ózine juwap bergende, bunıń ústine 
hár kim ózbetinshe juwap berse, jazba anketalaw nátiyjeli boladı. 
Anketadan paydalanılǵanda tómendegi eki talapqa ámel qılıw 
zárúr:
1)
Anketada sorawlar kem bolıwı kerek; 
2)
Sorawlar sonday bolıwı kerek, olardı hámme bir qıylı 
túsinsin, olar anıq (túsiniksiz bolmaǵan) juwaplardı talap qılsın. 
Ilimiy-pedagogikalıq izleniwlerde teoriyalıq metodlar jetekshi 
rol oynaydı. Hár bir izleniwshi aldın úyreniw obyektin tańlaw, 
teoriyalıq analiz tiykarında obyekt qaysı faktlarda baylanıslılıǵın 
anıqlaw hám tekseriw ushın olardan jetekshilerin tańlaw kerek. 
Izertlewdiń maqset hám wazıypaların anıq anıqlaw gipotezasın 
dúziw soǵan sáykes ráwishte izertlew ótkeriw metodikasın islep 
shıǵıw, izertlewdiń barısında alınǵan faktlerdi túsindiriw hám analiz 
qılıw usılların tańlaw hám juwmaqlardı ańlatıw kerek. Bul 
jumıslardıń barlıǵın orınlaw ushın engizilip atırǵan máseleniń 
aldıńǵı hám házirgi waqıttaǵı teoriyası hám praktikasın ashıp 
beriwshi ádebiy dereklerin úyreniw hám analiz qılıw kerek. 
Teoriyalıq metodlar basqa metodlar menen bir qatarda matematika 
51

---

metodikasına baylanıslı hár bir izertlewge qollanıladı. Hár qanday 
ilimiy mashqalanı sheshiwge eń aldın islenip atırǵan máselege 
baylanıslı barlıq ádebiyattı úyreniw hám teoriyalıq izertlew ótkeriw 
kerek. Bulsız maqsetke baǵdarlanǵan bolmaydı, sınaw bazı 
jaǵdaylar jolı menen alıp barıladı, sonıń menen birge barlıq waqıtta 
da qoyılǵan máseleniń tolıq tartılıwına alıp kele bermeydi. Sonıń 
menen birge, ádebiyattı úyrenbey turıp hám teoriyalıq analiz qılmay 
turıp, pánde izleniwshenlik támiyinlenbeydi. 
Matematika metodikasına baylanıslı izertlewlerde basqa 
metodlardan da paydalanıladı. Ádette, bul metodlardıń hámmesinen 
birgelikte paydalanıw, bul hár qıylı nátiyjelerdiń isenimli bolıwın 
támiyinleydi. 
Házirgi 
zaman 
didaktikasında 
oqıtıw 
metodları 
klassifikaсiyasına hár qıylı pikirler bar. Biziń pikirimizshe, eń 
maqsetke muwapıq hár qıylı metodlardı óz ishine alǵan 
klassifikaсiya bolıp esaplanadı. 
Joqarıda keltirilgen anıqlamalardan oqıtıw metodları oqıtıwshı 
hám oqıwshılardıń birgeliktegi islesiwinen ibarat ekenligi kórinedi. 
Bunday islesiwdi qáliplestiriw marapatlaw hám baqlap barıwdı 
názerde tutadı, soǵan qarap oqıtıw metodları da úsh úlken gruppaǵa 
bólinedi: 
– oqıw biliw iskerligin qáliplestiriw metodları; oqıw biliw 
iskerligin marapatlaw metodları; 
– oqıw biliw iskerliginiń nátiyjeliligin baqlaw metodları. 
Oqıw biliw iskerligin qáliplestiriw metodların bir neshe 
gruppalarǵa bólip klassifikaсiyalaw múmkin.Oqıwshılar bilim 
alatuǵın derekler boyınsha: 
Awızeki, kórgizbeli hám ámeliy metodlar (túsindiriw, 
sáwbetlesiw, gúrriń, kitap penen islesiw hám t.b.). 
Kórgizbeli 
metodlar 
(átirapımızdaǵı 
predmetler 
hám 
hádiyselerdi baqlaw, olardıń modelleri hám kórinislerin qaraw). 
Oqıwshılardıń ámeliy jumısları. 
I.
Oqıwshılardıń pikiriniń baǵdarı boyınsha: 
Indukсiya, dedukсiya hám analogiya. 
II.
Pedagogikalıq tásir, basqarıwdıń dárejesi, oqıwshılardıń 
oqıwda ózbetinshe islew dárejesi boyınsha:
Oqıtıwshı basshılıǵında orınlanatuǵın oqıw jumısı metodı; 
52

---

Oqıwshılardıń ózbetinshe jumısları metodı. 
III.Oqıwshılardıń ózbetinshe aktivligi dárejesi boyınsha: 
Túsindirmeli-illyustrativ metod; 
Reproduktiv metod: bilimlerdi mashqalalı bayan etiw metodı; 
Geypara izleniw hám izertlew metodı.