Matematika o’qitish metodikasining predmeti, maqsadi va vazifalari. Matematikaning fan va o’quv predmeti sifatidagi xarakteristikasi

Matematika o’qitishning eviristik usuli
“Eviristika” so’zining ma’nosi “savol-javobga asosan topaman” demakdir.
Evristik metod bilan o’qitish maktablarda asosan, XIX asr boshlaridan boshlab qo’llanila boshlandi.
Atoqli pedagog-matematik S.I.Shoxor-Trotskiy o’zining “Геометрия на задачах” nomli kitobida bunday yozadi: “ Geometrik mashg’ulotlar o’quvchilarga qiziqarli bo’lishi uchun, bu mashg’ulotlardagi har bir masala yoki topshiriq so’zma-so’z quruq yodlash uchun emas, balki ularning aqliy faoliyatlarini ishga soladigan xarakterda bo’lishi kerak”
Amerikalik olim D. Poya o’zining “ Как решат задачу” nomli kitobida evristik ta’lim metodini bunday tushuntiradi: “ Evristikaning maqsadi-yangiliklarga olib boruvchi metod va qoidalarni izlash demakdir”.
U evristik metod mohiyatini quyidagidek izchillikda tuzilgan reja orqali amalga oshirishni tavsiya qiladi:

1. 
   Masalaning qo’yilishini tushuntirish;
   
2. 
   Masalani yechish rejasini tuzish;
   
3. 
   Tuzilgan rejani amalga oshirish;
   
4. 
   Orqaga nazar tashlash ( hosil qilingan yechimni tekshirish).
   

Bu rejani amalga oshirish jarayonida o’quvchilar quyidagi savollarga javob topadilar:
Masalada nimalar noma’lum? Masalada nimalar ma’lum? Masalaning sharti nimalardan iborat? Ilgari shunga o’xshagan masala yechilganmi? Agar shunga o’xshash masala yechilgan bo’lsa, undan foydalanib qo’yilayotgan masalani yecha olamizmi?


Matematika o’qitishning usul va formalari: dasturiy o’qitish usuli, individual o’qitish usuli.
Matematika o’qitishning individual o’qitish usuli .O`qitishni individuallashtirish o'quv jarayonini tashkil etish bo`lib, unda o'qitish usullari, suratini tanlash o’quvchining individual xususiyatlari bilan bog`lanadigan individual yondashuvni ta ’minlovchi turli o‘quv-metodik, psixologik pedagogik va tashkiliy-ma ’muriy tadbirlardir.
O`qitishni individuallashtirish: o’qituvchi faqat birgina o’quvchi bilan o'zaro munosabatda bo‘ladi; bir o’quvchi faqat o'qitish vositalari (kitoblar, komyuter va b.) bilan o'zaro aloqada bo`ladi. Individual o‘qitishda faoliyatning mazmuni, metodlari va surati o’quvchining xususiyatlariga moslashtiriladi. O`qitishni individuallashtirish quyidagi mualliflik texnalogiyalarida asoslab beriladi:
Inge Untning o'qitishni individuallashtirish texnologiyasi;
A.S. Gransikayaning moslashuvchan o‘qitish texnologiyasi;
V.D. Shadrikovning individuallikka qaratilgan reja asosida o`qitish texnalogiyasi.
Inge Untning o‘qitishni individuallashtirish texnalogiyasidagi asosiy mazmuni hozirgi sharoitda o‘qitishni individuallashtirishning muhim shakli o‘quvchilarning maktabdagi va uydagi mustaqil ishlari deb qoidalashtirilgan. Inge Unt uning mazmuni va metodikasi deb mustaqil ishlar uchun individual o‘quv vazifalari, joriy o ‘quv adabiyotiga moslashtirilgan, individuallashtirilgan mustaqil ishlar qo‘llanmasi asosida nashr etilgan ish daftarlarini tushunadi.
A.S.Graniskaya o‘zining moslashuvchan o‘qitish tizimini sinf-dars tizimida tashkil etish va unda o‘qituvchi 60-80% vaqtini o‘quvchilar bilan individual ishlashga ajratish mumkinligini qayd qiladi. AS.Graniskaya metodikasining o‘ziga xosligi uning darsni muayyan g‘ayriodatiy qurilma asosida tashkil etishidir:
• Birinchi qism — barchani o’qitish;
• Ikkinchi qism — ikki parallel jarayon: o’quvchilarning mustaqil ishlari va o’qituvchining ayrim o’quvchilar bilan individual ishlashi, ya ’ni umumlashtirilgan sxemalardan foydalanish, almashinib turuvchi juft o`qituvchi bo`lib ishlash, moslashuvchan ko‘p qirrali vazjfalar va boshqalar.
V.D.Shadrikov gipotezasiga ko‘ra agar o’quvchiga murakkablashib boruvchi vazifalarning tafsiloti berilsa, unga o‘rganish jarayonini motivatsiyalash taklif etilsa, lekin o’quvchiga shu bugun uning uchun mumkin va qulay ishlash imkoniyati qoldirilsa, o‘quvchilar qobiliyati samarali rivojlanadi deb hisoblanadi.