Matematika fakulteti

Бисиктисиф рлаталасы 
Айысым титтемаласда титтемалы рлатада жайлатыфы кесек бплған кпмрпненталас кеоейтиисиф 
рлаталасына пснатылады. Бундай кпмрьятеслесде сазъжмласға ийе бат рлата бисиктисиф рлататы дер 
аталады, ал бундай кпнттсукчиѐны райдаланатуғын кпмрьятеслес — бисиктисиф рлататына ийе 
кпмрьятеслес дер аталады. Бисиктисиф рлаталы титтемаласдыо еки тийкасғы тири бас: 
раттив 
цюм 
актив
. 
Паттив бисиктисиф рлаталасы шина сазъжмласы, биснеше буфеслес цюм дсайвес тхемаласынан 
батқа цеш қандай электспникаға ийе емет. Баслық қалған тхемалас кеоейтисиф рлаталасына жайлатқан. 
Бундай кпнттсукчиѐ титтеманы мпдеснизачиѐлафды жеоиллеттисиф ушын итлер шығылған

---

39 
Pentium 4 рспчеттпсы базатында бисрлаталы кпмрьятес
Актив 
пбисиктисиф рлаталасы шинаны батқасыф тхематы цюм көршилик батқа кпмрпнентлесден ибасат. 
Бундай рлаталасда рспчеттпс кпмрлектинен батқа, юрифайы титтемалы рлатадағы баслық электспникаты 
бас. 
Пспчеттпс кпмрлекти 
дер рлата тхематыныо рспчеттпсдыо өзи цюм пныо менен тиккелей байланытлы 
кпмрпнентлес — тактли генесатпс, кэш цюм т.б. ға айтылады. Етли рспчеттпсный кпмрлект сатрплпжен на 
птдельнпй Compaq цюм IBM кпмраниѐласы өзлесинио кхшли тесвес клаттындағы титтемаласында утындай 
кпнттсукчиѐны қплланады. Пспчеттпслы кпмрлектли рлата титтемалыға қасағанда асзан бплғанлықтан 
актив бисиктисиф рлаталасы титтеманы жеоил цюм аз шығын менен мпдеснизачиѐлафға мхмкиншилик 
беседи. Бисақ, рспчеттпслы кпмрлект интесфейти цюзисге шекем ттандастлаттысылмаған.
Титтемалы рлата кпмрпнентлеси 
Заманагөй титтемалы рлаталас төмендеги кпмрпненталасға ийе: 

Пспчеттпс ушын гнездп;

Ситтемалы лпгика миксптхематы тпрламы (North/South Bridge ѐки Hub кпмрпнентаты);

Super I/O миксптхематы;

Киситиф-шығасыф базалы титтематы (ROM BIOS/Flash BIOS);

SIMM/DIMM/RIMM ѐд мпдуллеси гнездпты;

ISA/PCI/AGP шиналасы сазъжмы;

Осайлық рспчеттпс ушын қастылықты өзгестифши;

батасеѐ.
Буннан батқа, айысым титтемалы рлаталас интегсисленген аудип цюм видепадартеслесге, тасмақ цюм 
SCSI-интесфейтине, AMR (Audio Modem Riser) цюм CNR (Communications and Networking Riser) 
сазъемласына, тпндай-ақ титтемалы рлата тирине ғюсезли батқада элементлесге ийе.