Matematika fakulteti

Рестпнал кпмрьятес 
Жеке ЭЕМ бис адам райдаланатуғын миксп ЭЕМ бплыр, қплланыфда улыфма мхсюжат етиф цюм 
унивесталлық таларласын қандысады. 
ЖК лес асатында Амесиканыо IBM (International Business Мashine Corporation) фисматы 
кпмрятеслесин айтыр өтиф кесек. Спндай-ақ, Амесиканыо Compaq Computer, Apple (Macintosh), Hewlet 
Packard (HP), Dell, цюмде Бситаниѐныо Spectrum, Фсанчиѐныо Мisral, Италиѐныо Olivetti, Ярпниѐныо 
Toshiba, Panasonic фисмаласы итлер шығасыр атысған жеке кпмрятеслес кео тасқалған. 
IBM фисматыныо бисинши мпделлеси 1981 жылы райда бплған жеке 
кпмрятеслеси цюм батқа фисмаласдыо буған аналпгласы цюзисги фақытта көр 
ушысайды. 
ЖК дио тийкасғы блпкласы цюм пласдыо фазыйраласы
 
Тaктли имрултлaс гeнeсaтoсы
 
елeктс имрултлaсы избе-излигин итлер шығасады; итлер 
шығасылыр атысған имрултлaсдыо жийилиги мaшинaныо тaктли жийилигин aнықлaйды. 
Имрултлaс асатындағы фақыт асалығы мaшинa жумытыныо бис тaкти фақтын 
мaшинa жумыт 
тaктин 
aнықлaйды. 
 
Микспрсптеттпс 
Микспрсптеттпс (МП) ЖК дыо псайлық блпгы бплыр, пл машинаныо баслық блпкласы жчмытын 
батқасыф цюм мағлыфматлас хттинде асифметик цюм лпгикалық юмеллесди псынлаф ушын асналған. 
Микспрсптеттпс қусамына төмендеги қусылмалас киседи. 
Батқасыф қусылматы (БҚ):
 
машинаныо баслық блпкласына кесекли фақытта анық батқасыф 
тигналласын узатады (батқасыфшы имрултласды).

Асифметик-лпгикалық (АЛҚ)

— 
тнлы цюм белгили мағлыфмат хттинде баслық асифметик 
цюм лпгикалық юмеллесди псынлаф ушын асналған (ЖК ласдыо базыбис мпделлесинде 
юмеллесдио псынланыфын тезлеттисиф ушын қптымша математик тпрсптеттпс жалғанады). 
Микспрсптеттпслы ѐд (МПЯ)
— 
машина итлефинио ео жақын тактлесиндеги етарлафласда туфсы 
қатнататуғын мағлыфматты қытқа фақыт тақлаф, жазыф цюм узатыф ушын асналған; МПЯ сегиттслас 
тийкасында қусылады цюм машинаныо жпқасы тезлигин тюмийнлеф ушын итлетиледи, тебеби тийкасғы ѐд 
(ТЯ) тез итлефши микспрсптеттпсдыо нютийжели итлефи ушын кесек бплған мағлыфматты жазыф, излеф 
цюм пқыф тезлигин баслық фақытта тюмийнлей алмайды. 
Региттслес — 
цюс тхсли узынлықтағы ѐдтыо тез 
итлефши ѐшейкаласы. 
Микспрсптеттпсдыо интесфейтли титтематы
 
ЖК дыо батқа қусылмаласы менен жалғаф цюм 
байланыт етиф ушын асналған, пл өз ишине МП дыо ишки интесфейти, буфесли етлер 
қалыф сегиттслеси цюм киситиф-шығасыф рпстласын (КШП), батқасыф тхемаласы цюм 
титтемалы шинаны алады. 
Интесфейт
 
(interface) — кпмрятес қусылмаласыныо өзаса тюйкетлик цюм байланыт 
қусылмаласы тпрламы бплыр, пласдыо өзаса нютийжели итлефин тюмийнлейди. 
Киситиф-шығасыф рпсты (I/О port) — жалғаф аррасатусаты бплыр, микспрсптеттпсға батқа 
қусылмаласды жалғаф имканын беседи.