Matematika fakulteti

 
Бисинши дюсежели Кэш-ѐд 
486-дан батлар баслық рспчеттпсласда 486DX та ишлей қусылған (бисинши тюстирли) 8Кбайт, ал 
заманагөй мпделлесде 32, 64 Кбайт ц.т.б. т 
кэш-ѐдқа ийе кэш-кпнтспллес 
бас. Кэш — бул мағлыфматласды 
цюм рспгсамма кпдын фақытша тақлаф ушын асналған тез цюсекет етифши ѐд. Егес ишлей қусылған кэште 
кесек мағлыфматлас бплмата, рспчеттпс плас ушын екинши тюстирли кэшке ѐғный тиккелей титтемалы 
шинаға мхсюжат етеди.
 
Бисинши дюсежели кэш-ѐдтыо итлеф рсинчири 
Мытал. 
Сиз, ѐдтағы мағлыфматлас менен итлефши рспчеттпс сплинде бплатыз. Сизге сеттпсан ѐки кафеде 
заказ етилген пбед юцмийетли. Обед таѐсланатуғын кухнѐ тийкасғы ѐд сплинде бплады. бисинши тюстирли 
кэш ѐд ттплик бплады, ал екинши тюстирли кэш-ѐд — пфичиант рпднпты. Сиз бис фақытта (13.00 дейик) 
кафеге келир, ттплға птысыр цюм и пбед заказ ететиз. Ўақытты тинхспнизачиѐлаф ушын, тиз 4 текундта 1 
бит тезликте (233 МГч рспчеттпс чиклы шама менен 4 нт ты қусайды) жейтиз дер пйлайық. Спндай-ақ, 
заказ етилген цюс бис афқат кухнѐда 60 т (тийкасғы ѐд— 60 не) таѐсланады. 
Сиз кафеге келетиз, ттплға птысатыз, талат заказ ететиз цюм пл таѐсланаман дегенше 60 т кхтетиз. Спо 
афқатланыфға киситетиз. Салатты жутыр бплыр бисинши афқатты заказ ететиз цюм жюне пл таѐсланаман 
дегенше 60 т кхтетиз. Буннан тпо екиншини заказ ететиз цюм жюне 60 т. Сплай етир, тиз заказ ететиз цюм 
пбедленетиз. Обедти бундай шөлкемлеттисифде фақыттыо тийкасғы бөлими заказ етилген афқатты кхтифге 
кетеди. 
Биснеше мюсте утылай афқатланыр, тиз жуфмақ шығасатыз. Саат 13.00 де кафе рестпналы тизио 
пбедиоизди таѐслар қпйыфы кесек (талат, бисинши, екинши цюм детест). Спнда тизге тек ттплға птысыр 
цюм тезлик ренен (4 текундта бис бит) пныо таѐсланыфын кхтреттен баслық пбедти жеф қалады. 
Аналпглы тхсде бисинши дюсежели кэш-ѐд итлейди, ѐғный пны талаты бас таселка, бисинши цюм 
екинши афқатлас, тпндай-ақ детест жайлатқан ттплға теолеттисиф мхмкин. Кэш-кпнтспллес (пфичиант) 
баслық фақытта қайта итлеф рспчеттин (афқатты жеф) тектесир тусады цюм зюсхс бплғанда кесек 
мағлыфматты жеткесир беседи (келети афқатты ттплға алыр келеди). Утындай жпл менен кхтиф фақты 
төменлейди. 
Бис цюрте дафамында екиншиге тиз гсешиха кашатын заказ еттиоиз цюм жегиоиз келмей 
пфичианттан гхсиш кашатын алыр келифди тпсадыоыз. Бул жағдайда тизге жюне таѐс бпламан дегенше 60 
т кхтифге туфса келеди. Бул келтисилген жағдай рспчеттпсдыо мағлыфматласды қайта итлефиндеде 
ушысатады: талар етилген мағлыфмат кэште жпқ цюм кпнтспллесге пл мағлыфмат ушын тийкасғы ѐдқа 
мхсюжат етифге туфса келеди. Intel рспчеттпсласында кэш-кпнтспллес «интеллектуал» цюм 90% фақыт 
жағдайласда зюсхс мағлыфматласды дусыт тюмийнлер беседи. Қалған 10% те кпнтспллес тийкасғы ѐдқа 
мхсюжат етеди, ал рспчеттпс бул фақытта кхтир қалады. Заманагөй рспчеттпсласда бисинши дюсежели 
кэш-ѐд пныо ѐдсптына бескитилген цюм тпл жийиликте итлейди.