Matematik tasavvurlarni shakllantirish nazariyasi va texnologiyalari

«Uzoqroq», «yaqin», «uzoq» so'zlari haqida tasavvur hosil qilish. 
Bolalar «yaqinroq», 
«uzoqroq», «yaqin», «uzoq» so'zlari haqi- dagi tasawurlarga o'yinchoqlar va narsalar bilan u yoki bu 
ishlarni bajarish davomida ega bo'ladilar. «Kimning koptogi uzoqroqqa yumaladi? Qani, kim uzoqqa 
otdi?» — kabi savoliar bolalar e'ti- borini masofaga jalb etadi. Ular yaqinroq, uzoqroq, yaqin, uzoq kabi 
so'zlarning ma'nosini asta-sekin o'zlashtira boradilar. 
 Savollar:
1. O‘yinda qanday didaktik vazifalar hal qilingan? (echilgan)
2. SHunta o‘xshash o‘yinlarga misol keltiring.
3. Bunday o‘yinlarning tarbiyaviy qimmati nimada?
 
 
9-Mavzu: Vaqt haqida tushuncha. 
Reja: 
5. Vaqt va uning xususiyatlari.
6. Turli yoshdagi bolalarning vaqtni idrok qilishi.
7. Katta maktabgacha yoshdagi bolalarda vaqtni his qilishni rivojlantirish.
 
 
Baqt so‘zi rus so‘zidan kelib chiqqan, yahni vaqt — «vremya» degani aylanmoq ma’nosini 
bildiradi. O‘tgan, hozirgi va kelasilar o‘zaro shunday aloqa qilganki, o‘rinlarini bir-birlariga almashtira 
olmaydilar. Vaqtning qaytmas xususiyatlari shuki vaqtning bir tomonga yo‘nalib o‘tishi, u tabiat va 
jamiyatning chiqishi yo‘nalishini ifodalaydi.
Vaqtning asosiy qabul qilinishi bu sezish qobiliyatidir. Har xil kompleks analizator vaqtni sezish 
qobiliyatining cho‘zilishiga ta’sir qiladi, lekin asosiy xususiyati deb I.M. Sechenov eshitish va tananing 
sezgi qobiliyatlariga ehtibor bergan «Vaqt tovush va tananing sezish qobiliyati insonga vaqt haqida 
tushuncha beradi, shunda ham to‘la o‘z mazmuni bilan emas balki vaqt bir tomonlama tovushning 
tortilishi va tananing sezishini tortilishi. SHuning uchun I.M.Sechenov eshitish va sezish xususiyagidan 
bu vaqt bo‘shliьining /drob/ analizatorlari degan edi.
I.P.Pavlov ko‘rsatgan ediki vaqtning hisoblanishi nerv sistemasining har bir elementiga, uning har 
bir hujayrasiga xos u buni eksperemental asosda isbotladi. Har qanday analizator «vaqtni hisoblashi» 
mumkin. I.P.Pavlov ayttan ediki, vaqtning fiziologik qabul qilinishi bu kishining tormozlanishi va 
ta’sirlanishidir, bu esa vaqtni hisoblashga yo‘l beradi.

---

Bu fikrlar qator izlanishlar orqali ko‘rsatilgan. Ikkinchi signal sistemasida ta’sirlanish vaqtning 
etarli hisobga olinmasligidan kelib chiqadi, tormozlanish protsessida unga ko‘proq baholash 
xususiyatidandir.
SHunday qilib, aniq vaqt intervallarini vaqtinchalik baholash tasirlanish va tormozlanish dinamik 
protsessida aniqlanadi.
Vaqt intervalida differensirovka bu vaqtga nisbatan shartli reflekslarning xosligidir.