Матбабаев М. М. “Электр техникаси, электр механикаси ва электр технолгиялари” кафедраси

Электрокимёвий эквивалент  - электролитдан бир кулон электр заряди оқиб ўтганда ажралиб чиққан модда миқдори. Сон жиҳатдан бу миқдор модда кимёвий элементининг Фарадей сонига нисбатига тенг. Ўз ўрнида эса Фарадей сони ( ) бир грамм-эквивалент модда ажралиб чиқиш учун талаб қилинган электр заряди миқдорига тенг [Fф = 96485 Кл/(г.экв)].
Қуйида электр майдон таъсирида электролитлардаги ионларнинг харакатланишини кўриб чиқамиз.
Майдон таъсирида электролитларда ҳаракатланаётган ион, суюқлик молекулалари томонидан кўрсатилаётган қаршилик остида бўлади (доимий тормозланишида бўлади). Бунинг оқибатида ионлар электр майдони томонидан олинган энергиясини молекулаларга бериб, уларнинг тартибсиз харакатини кучайтиради ва натижада электролитларнинг қизиб боришига сабаб бўлади.
Ионларнинг ўзига хос “эркин харакатланиши масофаси” белгилаб қўйилмаганлиги сабабли, улар ҳаракат қилаётган муҳит ионларга доимий қаршилик кўрсатиб туради. Ионларга таъсир қилаётган қаршилик тартибли ҳаракат тезлигининг биринчи даражасига пропорционал бўлади.

F_T=kv (2)

бу ерда k - ишқаланиш коэффициенти.
Электронларнинг ҳаракати йўналишида электронларга электр кучи Fэ таъсир кўрсатади:
F_Э=eE ( 3 )
бу ерда e - ион заряди.
Агар харакатланишнинг бошланишида ион тезлиги кичик қимматга эга бўлиб, тезлик Fэ кучи таъсирида ортиб боради.
Тартибли харакатнинг ўртача тезлиги қуйидагидан келиб чиқиб аниқланади, Fт = Fэ, ёки еЕ =kv, бундан
( 4 )
бу ерда: =e/k- ионнинг харакатланувчанлиги.
Электролитдан ўтаётган ток зичлиги:
j=env=enE ( 5 )
Мусбат ва манфий ионлар ток зичлигини ҳисобга олинса:
j=e(n⁺⁺+n^-^-)E ( 6 )
бу ерда n⁺ ,⁺ ,n^-,^- - мос равишда мусбат ва манфий ионлар концентрацияси ва харакатланувчанлиги.
Электролитларда ток зичлиги j электр майдони кучланганлигига пропорционал бўлгани сабабли, барча боғланишлар Ом қонунига бўйсунади.
Электролит ўтказувчанлиги =e(n⁺⁺+n^-^-) ионлар концентрацияси ва ҳаракатланувчанлиги ортиши билан ортиб боради .ва ушбу ҳолатни ионлар ҳаракатланувчанлигининг ортиши ва диссоциация даражасининг ўсиши билан изохлаш мумкин.