Масъул муҳаррир

 3. Kitobning o‘quvchilar yoshi va saviyasiga mosligi hisobga olinadi. O‘qish uchun asar 
tanlashda albatta o‘quvchining yoshi saviyasi e’tiborga olinadi. Asar tanlashda o‘qituvchi bu 
jihatlarga e’tibor beradi. Ya’ni o‘quvchilarining salohiyati va qiziqishlarini e’tiborga olgan holda 
asar tanlaydi. Masalan: 1-sinfda kichik hikoya va ertaklarni o‘qish tavsiya etilsa, 2-4-sinflarda 
mavzular doirasi kengaytirilib, kundalik turmushda ro‘y berayotgan turli voqealar tasvirlangan 
asarlar, gazeta va jurnallardagi kichik hajmli xabarlarni o‘qish ham tavsiya etilishi mumkin. 
Bunda albatta o‘quvchining yoshini hisobga olgan holda uning dunyoqarashi va fikrlash doirasini 
kengaytirishga hizmat qiladigan asarlar tanlash maqsadga muvofiq;
4.Kitob tanlashda o‘quvchilarning shaxsiy qiziqishi va mustaqil o‘qishi hisobga olinadi. 
O‘qituvchi tonidan tanlangan asarlarni o‘qishi natijasida o‘quvchida asarlarni tanlab o‘qish 
ko‘nikmasi shakllanadi. Natijada o‘quvchilar endilikda o‘zi tanlagan va qiziqqan asarlarni 
o‘qishni hohlaydi. Bu esa o‘quvchida dunyoqarash va fikrlashi o‘sganligini va narsa hodisalarga 
o‘z munosabatini bildira olish ko‘nikmasi shakllanganidan dalolat beradi. Endilikda o‘quvchilar 
o‘ziga qiziqarli bo‘lgan o‘zbek va xorijiy bolalar adabiyoti yozuvchilarining asarlarini o‘zi 
tanlashi muhim ahamiyatga ega.
5.Kitob tanlashda mavsumiy tamoyilga amal qilinadi. Bunda tanlangan asarning 
ahamiyati ya’ni mavsumiy ahamiyati inobatga olinadi. Albatta bundan ko‘zlangan 
asosiy maqsad esa tanlangan asarning o‘quvchiga tushunarli bo‘lishini ta’minlashdir. 
Asar yoki kichik janrdagi hikoya she’r hamda boshqalarni o‘qish jarayonida o‘quvchi 
ongida osongina gavdalanishi uchun ham asar mavsumiy jihatdan tog‘ri tanlanishi lozim. 
Xulosa o‘rnida aytishimiz mumknki, sinfdan tashqari o‘qish orqali boshlang‘ich sinf 
o‘quvchilarida fikrlash, dunyoqarash va en asosiysi nutqni o‘stishga hizmat qiluvchi vositadir. 
Sinfdan tashqari o‘qishni samarali tashkil etishda esa asarning tog‘ri tanlanishi muhim omil 
sanaladi. Aytishimiz joizki, yosh bola ongi misoli oq qog‘oz kabi bo‘ladi. Bolaning haqiqiy 
rassomlari esa albatta uning o‘qituvchiilari. Bu davrda bola ongida nimaniki tasvirini chizsa shu 
butun umr uning hayoti davomida unit ark etmaydi. Aynan shu davrda bola ongida eng chiroyli 

---

338
10
tuyg‘ular: Vatanga muhabbat, xalqini sevish, Yurtga sadoqat, do‘stlari bilan munosabatda samimiy 
bo‘lish va boshqa shu kabi tuyg‘ularni singdirish maqsadga muvofiq bo‘lar edi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Karima Qosimova, Safo Matchonov, Xolida G ‘ulomova, Sharofat Yo‘ldosheva, Sharoljon 
Sariyev “Ona tili o‘qitish metodikasi” Toshkent«NOSIR» nashriyoti2009
2. S.Matchonov, A. Shojalilov, X. G‘ulomova, Sh. Sariyev, Z .D olimov. ‘qish kitobi (4-sinf 
uchun darslik). — Т.: „Yangiyul polygraph service», 2007. 
3. S. Matchonov va boshq. Boshlang‘ich sinf o‘qish darslarini pedagogic texnologiyalar asosida 
tashkil etish. — Т.: „Yangiyul polygraph service», 2008.
4. www.ziyouz.com kutubxonasi

---

339