Масъул муҳаррир

10
MASOFAVIY TA’LIM – DAVR TALABI
Atajanova Shahnoza Salamatovna 
Xorazm viloyat Gurlan tuman 
17-maktab boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi 
Matkarimova Mohira Muratboyevna 
Xorazm viloyat Gurlan tuman 
17-maktab texnologiya fani o‘qituvchisi 
[phone]
[e-mail]
Annotatsiya: Ushbu maqola ta’lim tizimida yangi bosqich sifatida qaralayotgan masofaviy 
ta’limning maktab hayotidagi ayniqsa, boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ta’lim olishidagi o‘rni 
aks ettirilgan. 
Kalit so‘zlar: masofaviy ta’lim, masofadan o‘qitish, veb sayt, veb sahifa, global tarmoq, 
ta’lim, tizim, platforma
Masofaviy ta’lim - bu atama ongimizga shunday tezlik bilan kirib keldiki, bu haqida nafaqat 
pedagogika sohasi bilan shug‘ullanuvchilar balki, oddiy uy bekasiyu, dehqongacha ma’lumotga 
ega bo‘lib oldi. “Masofaviy ta’lim” birikmasi lug‘atimizga aslida atama sifatida ham emas balki 
oddiy va hamma uchun tushunarli so‘z bo‘lib kirib keldi desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Sababiki, 
bu davrda har bir oilaning hech bo‘lmaganda bir farzandi yoki nevarasi masofadan ta’lim olishdi. 
Masofaviy ta’lim – tizim nomini xalqona tilda tushuntiradigan bo‘lsak, “ masofa” ya’ni 
uzoqlik. Ya’ni masofadan, uzoqlikdan o‘rganishni nazarda tutadi. Bu tizimni aynan, ilmiy jihatdan 
sharxlab beradigan bo‘lsak, quyidagicha fikr yuritamiz. Masofaviy ta’lim – bu o‘qituvchi va 
o‘quvchi bir biri bilan masofa yoki vaqt orqali ajratilganligi sababli, information texnologiyalardan 
foydalanilgan ta’lim turi hisoblanadi. Bunday ta’limni amalga oshirishda eng zamonaviy aloqa 
vositalari, global tarmoq, audio va video uskunalari, sun’iy yo‘ldosh aloqalari shaklida amalga 
oshirish mumkin. Masofaviy ta’limda ta’lim oluvchi va o‘qituvchi fazoviy bir-biridan ajralgan 
holda o‘zaro mahsus yaratilgan o‘quv kurslari, nazorat shakllari, elektron aloqa va internetning 
boshqa texnologiyalari yordamida doimiy muloqotda bo‘ladilar. Bundan tashqari ta’lim oluvchi 
masofaviy ta’lim oluvchi guruh a’zolari bilan doimiy muloqotda bo‘lish imkoniyatidan ham 
foydalana oladi.
O‘quvchilar va talabalar vaqtinchalik ta’tilga chiqqach, ularni ta’limdan butunlay uzilib 
qolasligi uchun masofaviy bo‘lsada, o‘qitish dolzarb masala bo‘lib turibdi. Bunday vaziyatda 
yaxshi, sifatli online ta’lim berishi mumkin bo‘lgan platformalarni toppish ham oson emas. 
Boshqa tillarda ko‘pdir, biroq o‘zbek tilida ular barmoq bilan sanarli edi.Xalq ta’lim tizimi 
online ta’lim berish faoliyatini yanada takomillashtirish to‘g‘risida qaror loyihasi e’lon qilindi. 
Loyihaga ko‘ra , 2020 yil 1sentabrga qadar television videodarslardan foydalanishda o‘quvchilar 
,o‘qituvchilar va ota-onalarga qulaylik yaratish maqsadida www.maktab.uz platformasi yaratildi. 
Bu esa online ta’lim berishda texnik imkoniyatning yaratilganligini bildiradi. . Bu esa online 
ta’lim berishda texnik imkoniyatning yaratilganligini bildiradi. Bundan tashqari ta’lim sohasiga 
tegishli bo‘lgan ko‘plab foydali, bundan tashqari qiziqarli veb saytlar yaratiloqda. www.bilim.
uz , www.bilimdon.uz, www.ilm.uz, www.student.uz , www.study.uz kabi yana ko‘plab veb 
saytlarni keltirishimiz mumkin. Eng quvonarli jihatlardan yana biri shundaki, internetda nafaqat 
universitet,institut, kollej va akademik litseylar balki maktablar ham o‘zlarining veb sahifalariga 
ega.
Ta’1im tizimi bugungi kunga kelib, 5 yil balki, 10 yilga ilgarilab ketdi deb bemalol ayta 
olamiz . Ta’lim tizimida yangi atamalar paydo bo‘la boshladi:onlinedars, masofadan o‘qish, 
online to‘garak, elektron jurnal va shu kabi qator misollar keltirishimiz mumkin. Masofaviy 
ta’lim jarayonini birgina maktablar miqyosida olib qaraydigan bo‘lsak, budavrda ayniqsa, maktab-
oila, ota-ona-pedagog juftligi hamkorlikni yanada kuchaytirdi. Bu borada yutuqlar maqtanishga 
arzigulik. Oynaning ikki tarafi bo‘ladi deganlaridek, karantin davrida ta’lim tizimida sezilarli 
darajada kamchiliklar ham bo‘ldi deb ayta olamiz. Masofaviy ta’lim barchani birdek jalb qila 
olmaganligi, texnik nosozliklar ham bo‘lib turganligini inkor eta olmaymiz. Biroq bu jarayon 
ananaviy ta’lim bilan birgalikda parallel ravishda keyinchalik ham davom etishi katta yutuqlarga 

---

340
10
olib kelishi mumkin. Masofaviy ta’lim jarayonida ota-onalar bilan ayniqsa boshlang‘ich sinf 
o‘quvchilarining ota-onalari bilan avvalgiga nisbatan 2 barobar, yanayam aniqroq aytadigan 
bo‘lsak 4-5 barobar ko‘proq mulaqotda bo‘lindi, hamkorlik qilindi, birga ishlandi. Bu jarayonda 
ota-onalar boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining television darslarni kuzatishda va ularga berilgan 
topshiriqlarni o‘z vaqtida bajarib borishga juda katta yordam berdi. Masofaviy o‘qitish jarayonida 
pedagoglar o‘z ustida ishlab, video darslar yaratdilar va har bir television darslardagi mavzularga 
mos testlar, krosvord, savol-javob, nazorat ishlarini yaratib, o‘quvchilar bilimini muntazan 
ravishda nazorat qilib turdilar. Masofadan ta’lim olish jarayonida ota-onalar uchun ochilgan 
ijtimoiy tarmoq guruhlarida ular o‘z farzandlarining boshqa o‘quvchilarga ya’ni farzandining 
sinfdoshlariga nisbatan o‘qish saviyasining qay darajada ekanligiga o‘zlari guvoh bo‘ldilar. 
Bu jarayonni pedagogning to‘g‘ri rag‘batlantira olishi natijasida esa ota-onalar o‘rtasida ham 
sog‘lom raqobat paydo qilish mumkin bo‘ldi. Bundan tashqari
Xulosa sifatida shuni aytish mumkinki, masofaviy ta’lim davr talabi. Buni hech kim inkor eta 
olmaydi. Bu esa har bir pedagogdan yanada izlanishni talab qiladi. Shunday ekan, kompyuter 
va axborot texnologiyalari jadal suratlar bilan yangilanib, rivojlanib borayotgan bir davrda 
o‘quvchilarni o‘qitishda vat a’lim sohasidagi muammo va kamchiliklarni zamonaviy kompyuter 
va kommunikatsiya imkoniyatlaridan foydalangan holda ijobiy hal qilishga bel bog‘laylik.