523
10
qonuniyatining mustaqil “kashf etilishi” olingan bilimlarni unutmasligi aniqlab chiqilgan, mustaqil
hosil qilingan bilimlar unutilgan taqdirda ham ularni tezda qayta tiklash mumkin.
Muammoli ta’limning asosiy maqsadi- Kadrlar tayyorlash milliy dasturining sifat bosqichi
talablari asosida bilim oluvchilarning mustaqilligi va faolligini oshirish, tafakkurini rivojlantirish,
o‘zlashtirish natijasida bilimlarni amaliyotga tadbiq etilishini kuchaytirishdan iborat.
Demak, muayyan mavzuni muammo shaklida olib chiqish yo‘li bilan egallanadigan bilim,
ko‘nikma va malakalar yig‘indisi muammoli ta’lim deyiladi.
Muammoli ta’lim quyidagilarda ko‘rinadi:
Muammo ; muammoli savol ;muammoli vazifa ;muammoli topshiriq ;muammoli vaziyat.
Muammoning o‘zi yunoncha “problem” so‘zidan olingan bo‘lib, vazifa,
topshiriq degan
ma’nolarni anglatadi.Muammoli vaziyat-sub’ektning psixologik holatini ifodalab, muammo bilan
duch kelganda, aqliy qiyinchilikni paydo bo‘lishi zudlik bilan hal qilishiga halaqit beradigan
yangi bilim va harakat usullarini izlash, ularni topib hosil bo‘lgan qiyinchiliklarni bartaraf etishni
ta’minlaydi. Bu esa muammoga psixologik jihatdan yondashishni talab etadi.
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, boshlang‘ich ta’lim jarayonida o‘quvchilarning ijodiy
faoliyatini rivojlantirish uchun turli shart-sharoitlarlarni yaratish muhim ahamiyat kasb etadi.
Buning uchun ta’lim talablarini aniqlash va shu talablar asosida uning ustuvor yo‘nalishlarini
izlanuvchi ta’lim, muammoli vaziyatlar yaratish va ta’limga texnologik yondashuv asosida
tashkil etilishi o‘quvchilar ijodiy faoliyatini rivojlantirishning samaradorligiga zamin tayyorlaydi.
Boshlang‘ich ta’limda o‘quvchilarning ijodiy faoliyatlarini rivojlantirishda evristik va muammoli
ta’limdan tashqari bilishga yo‘naltirilgan, ilmiy asoslangan ta’lim metodlaridan va o‘yindan
foydalanish ham maqsadga muvofiq. Ijodkorlik faoliyatini rivojlantirishda ijodiy qobiliyatni
shakllantirishga, ilmiy-ijodiy izlanishlarga yo‘llaydigan, bilishga oid ilmiy faoliyatni tashkil
etish shakl va metodlaridan foydalanish o‘z samarasini beradi.
Bu borada ijodiy faoliyatni
rivojlantirish darslariga dialog-darslar munozara, bahs, suhbatlar, fantaziya,
izlanish darslari,
muammolar qo‘yish va ularni yechish darslari; ishtirokchilik darslari, modellashtirish,
badiiy
texnik ijodkorlik, ijod qilish, kichik kashfiyotlar yaratish,
insholar yozish, solnomalar tuzish,
ishbop o‘yinlardan, innovatsion metodlardan foydalanish kabilar eng samarali bo‘ladi. ta’lim
jarayonida dars shakllarining o‘yin usullari sifatida o‘qitishning ma’lum bir paytida o‘tkaziladi.
Ma’lumki, boshlang‘ich sinf o‘quvchisi kattalarning hatti-harakatini taqlid qilishga qiziqadi.
Bunda ta’lim jarayonida qo‘llanilayotgan ishbop o‘yinlardan foydalanish kata ahamiyat kasb
etadi. Bolalarga mo‘ljallangan ishbop o‘yinlar takrorlash,
mustahkamlash, o‘tilganlarning qay
darajada o‘rganilganligini (diktantlar, musobaqalar, krossvordlar, sirtqi sayohatlar, rolli o‘yinlar,
dramatik sahnalar tarzida) aniqlash maqsadida o‘tkaziladi
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Mahoratli Pedagog jurnali 2018-yil 3-soni
2. 1-4-sinf O‘qish kitobi
3 .Mahoratli Pedagog jurnali (innovatsion metodlar )
4. Kasbiy fanlar metodikasi jurnali 2018 – yil yanvar
5. Mahoratli pedagog jurnali 2018 – yil fevral
6. Boshlang‘ich ta’lim jurnali 2016 – yil 3- son
7. Xalqaro tatqiqotlarda oquvchilarning o‘qish savodxonligini baholash ‘’SHARQ’’
NASHRIYOT - MATBAA AKSIYADORLIK KOMPANIYASI – TOSHKENT 2019 – YIL