Масъул муҳаррир

Kompilyator va uning umumlashgan tuzilmasi 
Ma’lumki, yuqori darajali
11 
biror algaritmik tilde yozilgan dastur mashinaga kiritilgandan keyin 
translyatsiyaning dastlabki bosqichidan o‘tadi va natijada mazkur dasturlash tilidan tuzulgan 
dastlabki (boshlang‘ich) modul hosil bo‘ladi.
Ta’rif Dastlabki modul – bu translyatsiya jaroyonida qayta ishlovchi, translyator uchun 
yaxlit ko‘rinishda tasvirlanuvchi, boshlang‘ich dasturlash tilida tayyorlangan dasturiy moduldir.
Murakkab tuzilmaga ega bo‘lgan dasturlarni tuzayotganda ko‘pincha modullik tartibidan 
kengroq foydalaniladi. Modullik tartibining ma’nosi shuki har qanday murakkab dastur bir 
nechta alohida-alohida qismlarga ajratib yoziladi va bu qismlarning har biri alohida-alohida 
funksiyalarni bajarishga mo‘ljallanadi. Bunday dastur qismlarini odatda dasturiy modul deb 
atash qabul qilingan.
Ta’rif Dasturiy modul deganda, dastur matnini translyatsiya qilish, boshqa amaliy dasturlarga 
birlashtirish va tezkor xotiraga yuklashni osonlashtirishga mo‘ljallangan yaxlit dastur yoki 
dsaturning funksional tugallangan bir qismi tushiniladi.
Bu dastlabki modul translyator yordamida obyektli modulga o‘zgartiriladi. Obyektli modulda 
yuqori darajali dasturlash tilining o‘ziga xos xususiyatlari yo‘qoladi, biroq bu hali mashina 
tilidagi dasturga aylanadi, degan so‘z emas.
Ta’rif Obyektli modul-bu dastlabki modulni translyatsiya qilish natijasida hosil bo‘lgan 
keying dasturiy moduldir.
EHM da bevosita bajarilishi uchun obyektli modul taxrir qilinishi kerak. Bu ishda bog‘lanishlar 

---

482
10
muharriri deb ataluvchi serves dastur yordamga keladi.
Ta’rif Bog‘lanishlar muharriri-bu operatsion tizim tarkibiga kiruvchi dasturdan biri bo‘lib, 
uning vazifasi dasturiy modular orasida bog‘lanishlarni o‘rnatish va ularni adres fazosida yig‘ish 
(kompanovka qilish) dan iborat.
Kompyuter tezkor xotirasining hajmi chegaralangan bo‘lganligi uchun bog‘lanishlar muharriri 
o‘z ishini ikki o‘tishda bajaradi: