Масъул муҳаррир

10
1-SINF MATEMATIKA DARSLARIDA KOMPETENSIYAVIY YONDASHUV ASOSIDA 
DARSLARNI TASHKIL ETISH
Sodiqova Oltinoy Izzatilla qizi
 Andijon viloyati Ulug‘nor tumani 
4-maktabning boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi.
[e-mail]
 [phone]
Anotatsiya: 1- sinf oʻquvchilarida matematik tushunchalarni tarkib toptirishda ularni yosh 
hususiyatlarifan kelib chiqqan holda, hayotlariga bogʼlab oʻqitishning muximligi
Kalit soʻzlar: xalq maqollari, barkamol inson, ogʻzaki nutqni oʻstirish, insoniy fazilatlarni 
singdirish
Matematika fanini “fanlarning otasi” deyilishi bejiz emas. Matematika har bir fanni oʻziga 
bogʼlab olgan yagona fan. Har bir fanning negizida matematik bilimlar yotadi. Matematikani bola 
ongiga singdirish biz ustozlarning qoʻlimizdagi masʼuliyatli yumushdir. Ayniqsa Boshlangʼich 
taʼlimda bu fanni oʻqitish, oʼquvchilarga yot boʻlgan tushunchalarni singdirib olish juda ham 
zoʻr mashaqqatni talab etadi. 6-7 yoshli bolani diqqatini jamlash muhim omil sanaladi. Bola 
diqqatini jamlamas ekan u fanni tushunmaydi. Diqqatni jamlash uchun esa mavzuni “bolalar 
til”ida oʻtish lozim. 6-7 yoshli bola maktab ostonasiga qadam qoʻyar ekan, u endi bilim olishi 
va uni kundalik hayotda qoʻllay olishi kerak. Biz bu jarayonni kompetensiya deb ataymiz.
Kompetensiya –fan bo‘yicha egallagan nazariy bilim, amaliy ko‘nikma va malakalarni kundalik 
hayotida duch keladigan amaliy va nazariy masalalarni yechishda foydalanib, amaliyotda qo‘llay 
olishdir.
1-sinf matematika darsligidan bir necha namunalar keltiramiz:
1. Vaqt tasavvurlarini shakllantirish uchun darslikda bola hayotida har kuni kuzatiladigan 
kun tartibi misol qilinadi. Bola ongida soat nechchida uyqudan uygʼonishi, badantarbiya 
qilishi, nonushta qilishi, maktabga otlanishi va hakazolar gavdalantiriladi va bu holatda u vaqt 
tushunchasini toʻgʻri anglay oladi.
2. Juft va toq sonlar mavzusi. Bunda bola ongiga ushbu sonlar haqida tushuncha berish 
uchun oʻzlari har kun koʻradigan oy va quyoshning bittadan (yaʼni sherigi yoʻq) toq jism va 
ular toq sonaq ekanligi. Soʻng oʻz juftiga ega boʻlgan barcha buyum yoki narsalar juft ekanligini 
tushuntirishimiz mumkin. Shu kabi 3, 5, 7,9 sonlarining ham toʻla jufti yoʻq ekanligi, ularni 
juftlarga boʼlganimizda har doim 1 tasi ortib qolgani uchun ham bu son juft boʻla olmasligi 
tushuntiriladi.
3. Nuqta. Toʼgʼri chiziq kesmasi. Siniq va egri chiziq. Bu mavzuda oʼquvchilardan kundalik 
hayotidagi nima nuqta holatida ekanini soʼraymiz.(Yulduz, oy yoki quyosh balki chiroq) eslatishga 
harakat qilamiz. Yoki toʼgʼri chiziq (chizgʼich, uy devori va hakazo), siniq ( chaqmoqdagi siniq 
chiziqlar, yoki qalam va ruchkalarning uchlari tutashgan ammo betartib joylashuvi) va egri ( ip, 
yoki argʼimchoqning tekis yuzada tartibsiz joylashuvi) chiziq toʼgʼrisida suhbatlashamiz.
Bunday misollarni koʼplab keltirish mumkin. Ammo mavzularning barchasida ham bola 
hayotining bir qismi albatta boʻlishi kerak. Chunki bola uyiga yetib borganida albatta siz 
oʼrgatgan, siz misol qilib koʼrsatgan narsa yoki buyumlarga garchi avval koʼrgan boʼlsada fan 
nuqtai nazaridan qarashi va chindan ham ustozining oʼrgatgani haqiqat ekaniga ishonishi kerak. 
Shundagina biz pedagoglar darsda qoʻyilgan maqsadimizga yetamiz.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. M. Ahmedov , N. Abdurahmonova, M. JumayevMatematika 1- sinflar uchun darslik. Toshkent 
– 2019
2. Internet. ZiyoNet.elektron kutubxonasi

---

217