Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф. Тақризчилар

Амалий аҳамияти. Кварцитлар жуда мўртлиги билан фарқ қилади ва қийин қайта ишланади; юқори иссиқбардош, кислота ва ишқорбардошлиги туфайли асосан динас ишлаб чиқаришда ва абразив материал сифатида ишлатилади. Кварцитларнинг чиройли турлари ажойиб декоратив ва сайқал тошлари ҳисобланади.
Сланецлар иссиқбардош, изоляцион материаллар, безак буюмлар тайёрлашда фойдаланилади. Амфиболитларнинг қора рангли турлари тақинчоқ ва сайқал тошлари ҳисобланади. Плиталар тайёрлаш учун фойдаланилади. Мармарлар қурилиш материали сифатида қўлланилади.


Ультраметаморфизм жинслари. Ультраметаморфизмда асосан мигматитлар, гранитлар ва гнейс-гранитлар пайдо бўлади.
Мигматитлар таркиби бўйича биржинсли бўлмаган йўл-йўлли текстурали жинслардир. Улар меланократли субстратда лейкократли қатламчаларнинг ривожланганлиги билан характерланади. Мигматитлар таркибининг асосини ўрта ва юқори даражали метаморфизм жинслари - кристалли сланецлар, гнейслар, амфиболитлар ташкил этади. Мигматитларнинг лейкократли қисми одатда кварц-дала шпатили таркибга эга бўлиб, у аплитларга ва пегматитларга яқин.
Гнейс-гранитлар - метаморфик жинсларнинг гранитизацияси жараёнида тўлиқ ўзгарган гранит таркибли ва гнейсли текстурага эга жинслардир.
Амалий аҳамияти. Амалий аҳамиятга эгамас.


Контакт метаморфизми жинслари. Улар роговиклар ва скарнлардан таркиб топган. Минерал таркиби пироксенлар, плагиоклазлар, гранатлардан иборат. Паст ҳароратли турлари эпидот, актинолит, карбонатлар ва маъданли минераллардан таркиб топган бўлади.
Келиб чиқиши. Роговиклар ёндош алюмосиликатли жинсларга, скарнлар эса ёндош карбонатли жинсларга нордон магманинг ёриб кириши туфайли контакт метаморфизми зонасида модда алмашуви натижасида ҳосил бўлади. Бу жараёнларда иссиқ магматоген эритмалар қатнашади.
Силикатлар ва алюмосиликатлардан (пироксенлар ва гранатлар) таркиб топган оҳакли ва магнийли минераллардан (форстерит, диопсид, шпинел, флогопит) иборат магнезиал скарнлар ажратилади. Оҳакли скарнлар аксарият ҳолларда паст ва ўрта чуқурлик (10-12 км гача) шароитларида постмагматик босқичда вужудга келади. Магнезиал скарнлар ёриб кирувчи магма билан доломитлар орасида кечадиган реакция жараёнлари таъсирида ёки катта чуқурлик шароитларида (10-12 км дан ортиқ) ҳосил бўлади.
Амалий аҳамияти. Скарнлар муҳим амалий аҳамиятга эга. Улар билан мис, темир (магнетит), молибден (молибденит), вольфрам (шеелит), қалайнинг (касситерит) фойдали қазилма конлари боғлиқ. Шу туфайли саноат аҳамиятига эга конларнинг алоҳида скарнли тури ажратилади.