«mashinasozlik texnologiyasi» kafedrasi «moslanuvchan ishlab chiqarish tizimlari»

N AZARIY MA’LUMOTLAR

Avtomatik tizim texnologik jarayon yoki jixozni odam ishtirokisiz berilgan dastur asosida boshkarishga karatilgan kurilmalar majmuisiga aytiladi.

Xar kanday avtomatik tizim (AT) kaerda kullanilishidan kat’iy nazar ikkita asosiy kismdan tashkil topgan: boshkarish ob’ekti (BO) va boshkaruvchi kurilmasi (B^) dan;

Uning fuknsional sxemasi 1- rasmda keltirilgan.

1-rasm

Bunda x (t ) - axborot manbaidan kelayotgan kirish signali.

Z (t) - B^ ishlab chikkan boshkaruvchi ta’sir.

U (t) - chikish signali. Avtomatik tizim ochik va yopik bulishi mumkin. Ochik AT yukorida kurilgan funksional sxema bula oladi. YOpik AT ga misol .2- rasmda berilgan.

2-rasm

Avtomatik tizimlar ob’ekt bajaradigan vazifasiga kura kuyidagi turlarga bulinadi:

1 .Avtomatik nazorat kilish tizimi (ANT)

2. 
   Avtomatik rostlash tizimi (ART)
   
3. 
   Avtomatik kuzatish tizimi (AKT)
   
4. 
   Avtomatik boshkarish tizimi (ABT)
   
5. 
   Adaptiv moslashuvchan tizimi (AMT)
   

ANT - xar xil fizik kattaliklarni avtomatik nazorat kilish uchun kullaniladi. Undan tashkari boshkariladigan ob’ektdan kerakli ma’lumotlarni olishda xam ishlatiladi (Z - rasm).

ART - ob’ektni tavsiflovchi rostlanuvchi fizik kattalikni oldindan belgilangan kiymat chegarasida uzgarishini avtomatik tarzda ushlab turadi . ABT - ob’ektni avtomatik boshkarishni ta’minlaydi . Ular ochik va yopik boshkarish tizimlarga bulinadi. Teskari aloka berk boshkarish tizimida jarayonni barkarorlashtirish uchun kullaniladi, b) AKT da kirish signali belgilangan aniklikda chikish signaliga kayta ishlab chikarilaradi. Bunda kirish signalini kanday uzgarishi oldindan noma’mum buladi. Bunga misol kilib ob’ektning xolatini uzok masofadan boshkarishni olish mumkin.